Γνώμες
Μέρος Α΄
Αναφέρομαι στο τηλεοπτικό πρόγραμμα ΑΙΧΜΕΣ, 24.3.2025 (Σωτήρη Παρούτη), με καλεσμένους τούς Λεωνίδα Λεωνίδου, συγγραφέα/ερευνητή και βιογράφο του Στρατηγού Γρίβα Διγενή και βουλευτή Μαρίνο Σιζόπουλο, πρόεδρο του περιβόητου «Πορίσματος» για τον «Φάκελο της Κύπρου».
Προς το τέλος της εκπομπής, καθώς ο Λεωνίδου μετάφρασε από τα βρετανικά της συνάντησης Αρχ. Μακαρίου και Βρετανού Πρωθυπουργού Harold Wilson στις 17.7.1974, αναφέρθηκαν τα εξής:
«Παρούτης προς Λεωνίδου : Μετείχε και ο Μακάριος στην απόφαση για εισβολή, κ. Λεωνίδου;
Λεωνίδου : Ασφαλώς.
Παρούτης : Κύριε Λεωνίδου, είναι πολύ βαρύ αυτό…
Σιζόπουλος : Έχω το ημερολόγιο του Μακαρίου, που λέει ότι στις 17 αναχώρησε για Νέα Υόρκη. Έχω και την κατάθεσή του κ. Νικολαΐδη.
Λεωνίδου : Με συγχωρείτε, έχω εδώ τα πρακτικά του Φόρεϊν Όφις, που ελήφθησαν κατά τη συζήτηση του Μακαρίου με τον Callaghan (Βρετανό Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας) και τον Wilson (Βρετανό Πρωθυπουργό).
Παρούτης : Πείτε το και κλείνουμε.
Λεωνίδου : Τα πρακτικά λένε ότι υπέβαλε ερώτηση ο Wilson στον Μακάριο ποια ήταν η θέση του καθώς έβλεπε και τον Τούρκο Πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ μετά από εκείνον…
Λεωνίδου: ( Μετάφραζε βιαστικά καθώς τον πίεζαν να κλείσει) Ο Μακάριος είπε το κρίσιμο ερώτημα ήταν ποια πρακτικά μέτρα μπορούσαν να παρθούν, το τουρκικό…
Παρούτης προς Σιζόπουλο : Κύριε Σιζόπουλε, το έχετε υπόψη αυτό το έγγραφο;
Σιζόπουλος : Δεν έχω υπόψη μου αυτό το έγγραφο εγώ, έχω το ημερολόγιο του Αρχιεπισκόπου, που λέει ότι στις 17 αναχώρησε για τη Νέα Υόρκη.
Λ. Λεωνίδου : Στις 18 αναχώρησε…».
Ο Λεωνίδου έδωσε στην Παρούτη το έγγραφο που κρατούσε.
https://www.omegatv.com.cy/cgibin/hweb?-A=211795&-V=vod
Ίσως ο Μακάριος ήθελε ν' αποφύγει την καταγραφή των συναντήσεων του.
Ο Λ. Λεωνίδου, πιεζόμενος να κλείσει στο πιο κρίσιμο σημείο, δεν πρόλαβε να ξεκαθαρίσει ότι ο Μακάριος είχε ΔΥΟ συναντήσεις την ίδια μέρα, 17.7.1974.
Η πρώτη με τον Βρετανό Πρωθυπουργό στο 10 Downing Street, στις 2.30 μ.μ., κατά την οποία ο Harold Wilson εξασφάλισε από τον Μακάριο να κατηγορήσει στην ομιλία του στον ΟΗΕ την Ελλάδα ως να έκανε εισβολή (βλέπε Μέρος Β).
Η δεύτερη στο Φόρεϊν Όφις με τον ΥΠΕΞ James Callaghan, στις 5.45 μ.μ., ώρα Λονδίνου.
«…Ο Μακάριος είπε ότι δεν ήθελε να έχει στρατό. Οι Έλληνες είχαν πει ότι ο στρατός χρειαζόταν λόγω φόβου τουρκικής εισβολής. Ήταν ξεκάθαρο ότι υπήρχε μεγαλύτερος κίνδυνος από την Ελλάδα … Ο Callaghan ρώτησε κατά πόσον υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο, στο να δουλέψουν (Βρετανοί) στενά με τους Τούρκους στην τρέχουσα κατάσταση. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε ότι μπορούσαν να πουν ότι αυτό γίνεται με τη δική του συναίνεση».
(«Ο κ. Callaghan ρώτησε εάν θα υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο για τη στενή μας συνεργασία με τους Τούρκους στην παρούσα κατάσταση. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε ότι θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό έγινε με τη συγκατάθεσή του») (Βιβλίο Φ.Α. Χούντα» 2004).
Μετά τον Αρχ. Μακάριο, ο Πρωθυπουργός Wilson, 17.7.1974, είδε τον Πρωθυπουργό της εισβολής Μπουλέντ Ετζεβίτ με την πολυπληθή συνοδεία του. Ο Ετζεβίτ ζήτησε να εισέλθουν μαζί, αλλά του απέρριψαν το αίτημα λόγω των ιδιωτών συμφερόντων τους (Βάσεις κ.λπ.), όμως δέχθηκαν να βοηθήσουν εμποδίζοντας ελληνική βοήθεια και ο ίδιος να μην ενοχλούσε τις Βάσεις. Ο Ετζεβίτ τούς είπε και μέχρι πού θα έφθανε η γραμμή Αττίλα… Η συνάντηση με το γεύμα διήρκεσε πέραν των 12.00 τα μεσάνυχτα (βλέπε Μέρος Β).
Ο Μακάριος στον ΟΗΕ 19.7.1974
Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές για εισβολή στην Κύπρο , ότι θεωρούσε τον κίνδυνο από την Τουρκία μικρότερο από εκείνον των Ελλήνων αξιωματικών και ότι κινδύνευαν όχι μόνο οι Ελληνοκύπριοι, αλλά και οι Τουρκοκύπριοι . Ο Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής, ο Τουρκοκύπριος υπουργός Άμυνας Οσμάν Ορέκ και ο Αμερικανός Joseph Sisco είχαν ήδη διαψεύσει τους ισχυρισμούς Μακαρίου ότι κινδύνευαν και οι Τουρκοκύπριοι…
Η μαρτυρία μου
Τέλος του 2009 ο κ. Σιζόπουλος μού ζήτησε να τους συγκεντρώσει έγγραφα από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Συναντηθήκαμε στο ξενοδοχείο Χίλτον στο Park Lane, στο Λονδίνο, όταν ήλθε με δύο άλλους βουλευτές, τον Ζαχαρία Κουλία (και ακόμη μια βουλευτή Γεωργίου της Επιτροπής, αλλά δεν θυμάμαι από τους δύο Γεωργίου που συμμετείχαν) για να ποιος έπαιρναν, είπαν, συνέντευξη του τέως βασιλέα Κωνσταντίνου. Είχαν έλθει με τις συζύγους των.
Στις 25.3.2010, μέσω της μ. φίλης μου, Λιάνας Μηλέα, παρέδωσα στη Βουλή 477 έγγραφα, μεταξύ των πρακτικών της συνάντησης Μακαρίου/Wilson 17.7.1974 και με πλήρωσαν £755.
Έχοντας ενημερωθεί ότι είχαν αναθέσει και σε μια ομάδα νεαρών να φωτογραφίσουν έγγραφα και είχαν ήδη κάνει καλή δουλειά στα παιδιά, περιορίστηκα στα σημαντικότερα. Τόσο ο φάκελος με τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Wilson, Ετζεβίτ/Wilson όσο και εκείνος Μακαρίου/Callaghan περιλαμβάνονταν στην έρευνα των παιδιών!
Ποιος φταίει
H απάντηση στο ερώτημα ποιος φταίει για τις δύο εισβολές του 1974 δεν χωρεί συζήτηση ότι είναι «η εγγυήτρια» ΤΟΥΡΚΙΑ, σε συμπαιγνία με την «εγγυήτρια» Βρετανία. Ευθύνες είχε και η τότε Σοβιετική Ένωση όσο και η Αμερική, που δεν αντέδρασαν, παρόλο που αμφότερες δεν είχαν «εγγυητικές» υπηρεσίες που δεν τήρησαν. Και παρόλο που στις 18 Ιουλίου 1974 ο Κίσινγκερ διαφώνησε με τους Βρετανούς, ως δεν είχαν μελετήσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της πολιτικής τους, ότι αμφέβαλλε κατά πόσον οι Κύπριοι θα ήθελαν τον Μακάριο πίσω υπό τις παρούσες συνθήκες, ως ένα ανδρείκελο των Τούρκων « guise of a Turkish stooge». Και ότι δεσμεύονταν (Βρετανοί) πέραν του δέοντος (δεχόμενοι την εισβολή). Τελικά ακολούθησε τη βρετανική πολιτική. Έγινε ο μόνος που δεν συμφωνούσε με την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών, γιατί εκείνη την ώρα που δημιουργούσε επικίνδυνη αλλαγή στο ισοζύγιο δυνάμεων εις βάρος των Ελλήνων…
Μέρος Β' «Το «ημερολόγιο» του Μακαρίου Ακρωτήρι - Λονδίνο - Νέα Υόρκη 16.7.1974 – 22.7.1974».
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Callaghan, 17.7.1974,
στο Φόρεϊν Όφις, 5.45 μ.μ.
Η κατάθεση της έρευνας μου, 25.3.2010.
Τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Βρετανού Πρωθυπουργού 17.7.1974, Τετάρτη, 2.30 μ.μ., συνοδευόμενος πάντα από τον Υπ. Αρμοστή στο Λονδίνο, Κώστα Ασσιώτη.
Η πρώτη σελίδα των πρακτικών για συνεννοήσεις Βρετανών/Ετζεβίτ, 17.7.1974.
