Γνώμες
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε την πρόταση George Ball, η οποία πλασαρίστηκε πλατιά ως αμερικανο-ΝΑΤΟϊκή (!), αποκρύβοντας την αλήθεια.
Το ναυάγιο στη συνάντηση Τραμπ/Ζελένσκι, 28.2.2025, φέρνει σε μια παρόμοια κατάσταση, με κάποια διαφορά στους παίκτες, σε σχέση με την Κύπρο.
Οι ανένδοτοι Βρετανοί και οι διστακτικοί Αμερικανοί
Αμέσως μετά τις τουρκικές επιθέσεις τον Δεκέμβριο του 1963, οι Βρετανοί ζήτησαν από τους Αμερικανούς ν' αναμειγνύονται στο Κυπριακό, αλλά αυτοί αρνήθηκαν σε ό,τι θεωρούσαν ως ένα βρετανικό θέμα. O Αμερικανός Υφυπουργός Εξωτερικών, George Ball, δεν μπορούσε να ήταν πιο σαφής όταν στα απομνημονεύματά του έγραψε: « Η Κύπρος ήταν απλώς ένα βήμα στην οδυνηρή διάλυση της βρετανικής αυτοκρατορίας... Δεν ήταν μόνη της εξέπληξε που, στις 25/1/1964, ο Βρετανός πρέσβης μου Sir Ormsby Gore δεν πειραεί την Βρετανία. και πως έπρεπε να ιδρυθεί στην Κύπρο μια διεθνής δύναμη το συντομότερο δυνατόν. Μια δύναμη, επέμενε ο πρέσβης, μπορούσε να είναι ''ευρείας βάσης'' αλλά περιορισμένης συμμετοχής από τέτοιες χώρες του ΝΑΤΟ. Οι Βρετανοί χρειάζονταν, πιο πολύ, τη διπλωματική μας υποστήριξη και ένα τμήμα στρατού με όλα τα εφόδια και αεροπορική διευκόλυνση για τη διεθνή δύναμη.
»Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήθελαν να αναμειχθούν: ήδη είχαμε υπερ-αρκετά στο δικό μας πιάτο. Με στεναχωρούσε αφάνταστα η δική μας βαθιά ανάμειξη στο Βιετνάμ… Όμως οι Βρετανοί ήταν ανένδοτοι...».
Στις 24.1.1964, ο τότε Υπ. Εξωτερικών, David Dean Rusk, είπε στους Βρετανούς ότι η παράκλησή τους κατ' αρχήν έπρεπε να ξεκινήσει από την κυπριακή Κυβέρνηση και τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Η σύνθεση τέτοιας δύναμης έπρεπε πρώτα να συζητηθεί στο ΝΑΤΟ. Η αμερικανική κυβέρνηση προτίμησε τη λειτουργία της ειρηνευτικής δύναμης να παρέμενε στο νησί στα βρετανικά χέρια. Από την άλλη έβλεπε δυσκολίες στη δέσμευση των αμερικανικών στρατευμάτων γιατί απευθείας σύγκρουση μεταξύ των στρατευμάτων της Κύπρου και των Τούρκων θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο τις 17.000 Αμερικανών στρατευμάτων στην Τουρκία.
O Ball συζήτησε το θέμα με τον Υπ. Άμυνας, Robert McNamara, και τον Πρόεδρο Lindon Johnson. Μετά από διστακτικότητα ο Πρόεδρος του ανέθεσε να βρει λύση. Ο Ball, προτού δεσμευθούν σε μια συμμαχική δύναμη, είπε ότι έπρεπε να επέμβουν σε προϋποθέσεις.
« Η διάρκεια της δύναμης δεν περιορίστηκε σε 3 μήνες, οι Τούρκοι και οι Έλληνες δεν χρησιμοποίησαν τα μονομερή τους επεμβατικά δικαιώματα για 3 μήνες, δεν διορθώθηκαν μεσολαβητές όχι από τις εγγυήτριες αλλά από ευρωπαϊκή χώρα του ΝΑΤΟ, αμερικανική αμερικανική στρατιωτική συμμετοχή άνδρες δεν ξεπερνούσαν τους 1.200 άνδρες, με τους Βρετανούς να βάζουν 00 έως 4. να συμπληρωνόταν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Εν τω μεταξύ, ο Αμερικανός Πρέσβης στο Λονδίνο, ο David Bruce, τους διαβεβαιώνουν ότι δεν είχαν άλλη εκλογή από την εμπλοκή, αλλιώς οι Τούρκοι που εισέβαλαν…
Λόγω της διστακτικότητας των Αμερικανών. ο Στρατηγός Baker των Βρετανικών Επιτελείων Στρατού και ο Sir Arthur Snelling του Γραφείου Κοινοπολιτειακών Σχέσεων έτρεξαν στην Ουάσιγκτον μεταξύ 27-29/1/1964 για να τους … πείσουν.
Ο Αμερικανός Στρατηγός Taylor ήθελε το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι το εκτελεστικό όργανο όλων των δυνάμεων, να διατηρήσει τον έλεγχο των υπηρεσιών…
Λόγω του δισταγμού των Αμερικανών ετοίμασαν και έγγραφο ημερ. 30.1.1964 με τις προϋποθέσεις τους, με τίτλο « ΑΜΕΡΙΚΑΝΟ-ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» με τη «Σημείωση: Συμφωνήθηκε όπως αυτό το έγγραφο παραμείνει ΑΠΟΡΡΗΤΟ μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου».
Οι Αμερικανοί ήθελαν επίσης η δύναμη να συγκροτηθούν από χώρες του ΝΑΤΟ, αλλά η δημιουργία και η επιχείρηση να μην ήταν υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ… με τη σύμφωνη γνώμη των τριών εγγυητριών δυνάμεων, του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Δρός Kuchuk και να λειτουργήσει κάτω από βρετανική διοίκηση…
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε την πρόταση George Ball, η οποία πλασαρίστηκε πλατιά ως αμερικανο-ΝΑΤΟϊκή (!), αποκρύβοντας την αλήθεια . Μας την φανέρωσαν τα επίσημα έγγραφα, αμερικανικά και βρετανικά . Γενική βρετανική πρόταση. Με το αποτέλεσμα της αποτυχίας, στις 4 Μαρτίου του Συμβουλίου Ασφαλείας, με αμερικανική και βρετανική βοήθεια αναγκαστικά, ενέκρινε τη δημιουργία μιας ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο. Δηλαδή η Βρετανία κατέληξε στη δεύτερη επιλογή, που κατ' αρχήν ήθελε να αποφύγει.
Ο Sandys άφησε την πρόταση να διαρρεύσει!
Ο George Ball απομνημονεύματα του σημείωσε και τούτο: « Στην αμηχανία τους να μας εύσουν, οι Βρετανοί άφησαν να διαρρεύσουν τις προϋποθέσεις μας στον πρόωρα, και είχα να αντιμετωπίσω ένανέξαλλο Πρόωρο (Lyndon Johnson). Επιπλέον, ενοχλήθηκε που ο Sandys, δίχως να μου το πει, στις 3 Φεβρουαρίου ενημέρωσε τον Κύπριο Υπουργό, Σπύρο Κυπριανού, που βρισκόταν στο Λονδίνο, για τη σκέψη για το Κυπριακό, για την αγγλοαμερικανική μας πρόταση για μια δύναμη του ΝΑΤΟ. Όταν ο Κυπριανού ανέφερε την πρόταση στη Λευκωσία, ο Μακάριος την απέρριψε αμέσως. Αν ήταν να δουλέψουμε μαζί με τους Βρετανούς, οι ενέργειες έπρεπε να συντονίζονται προσεκτικά δίχως πρόωρες αποκαλύψεις του σκεπτικού μας...».
1982 απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Ball, The Past Has Another Pattern. https://archive.org/details/BallGeorgeThePastHasAnotherPatternMemoirs
Κατά την άποψη της συγγραφέως, ο Sandys δεν άφησε την πρόταση να διαρρεύσει «στην αμηχανία του να δεσμεύσει τους Αμερικανούς». Αντιθέτως, το έκανε, αφού έμαθαν για τις προϋποθέσεις των Αμερικανών που δεν τους άρεσαν και γνωρίζοντας ότι η κυβέρνηση Αρχιεπισκόπου Μακαρίου την απέρριψε, και είχε την «αμερικανό/ΝΑΤΟϊκή» σφραγίδα, λόγω της αριστερής και σοβιετικής επιρροής στο νησί. Πέταξε ο Βρετανός τη ρετσινιά στους Αμερικανούς που διατηρήθηκαν για δεκαετίες! Ότι… οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ που μας πλάκωναν με 10.000 ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα!
«Φιλελεύθερος», 12/2/1964: «Ο επανελθών κ. Σπ. Ο Κυπριανού υπογράμμισε ότι πρέπει να μας δοθεί πλήρης ανεξαρτησία – Αγνοήθηκε πλέον το ζήτημα αποστολής δυνάμεων του ΝΑΤΟ»... Ο δε Τούρκος πρωθυπουργός Ismet Inonu είπε στον George Ball ότι η καλύτερη λύση είναι η δημιουργία ομοσπονδίας…
(Πλήρες κεφάλαιο στο βιβλίο Φ.Α. «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019»).
- Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Η μυστική συμφωνία ημερ. 30 Ιανουαρίου 1964.
Ο Duncan Sandys - Υπουργός Αποικιών και Κοινοπολιτειακών Σχέσεων 13/7/1962 – 16/101964. Γαμβρός του Winston Churchill μέχρι το 1960, όταν χώρισε από την Diana Churchill. Πέθανε τον Νοέμβριο του 1987.
