Ο τομέας της διαχείρισης απορριμμάτων της Ελλάδας έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια, λόγω ενός συνδυασμού εθνικών πρωτοβουλιών και κοινοτικών οδηγιών. Η χώρα μας έχει εισαγάγει διάφορους νόμους και τροποποιήσεις για να ευθυγραμμιστεί με τους ευρύτερους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη μείωση και την ανακύκλωση των απορριμμάτων.

Το σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας, που εγκρίθηκε από την ΕΕ, διαθέτει πάνω από 600 εκατομμύρια ευρώ για έργα προστασίας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της αναδάσωσης, της βιοποικιλότητας, του μετριασμού των πλημμυρών και της αναβάθμισης του αρδευτικού δικτύου. Αυτές οι πρωτοβουλίες συμπληρώνονται από μεταρρυθμίσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων που στοχεύουν στην προώθηση της βιώσιμης υγειονομικής ταφής και ανακύκλωσης, βελτιώνοντας παράλληλα τη διακυβέρνηση. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση υποδηλώνει μια ισχυρή δέσμευση για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας​​. Κάποιοι από τους σημαντικότερους στόχους για την επόμενη δεκαετία είναι:

Ελαχιστοποίηση ΧΥΤΑ:

Ένας από τους βασικούς στόχους που έθεσε η Ελλάδα είναι να ελαχιστοποιήσει τα απόβλητα των ΧΥΤΑ στο 10% έως το 2030, δηλαδή πέντε χρόνια νωρίτερα από τις απαιτήσεις της ΕΕ. Αυτός ο φιλόδοξος στόχος υπογραμμίζει τη δέσμευση της Ελλάδας να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα και να προωθήσει πιο βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων. Η ψήφιση του Ν. 4819/2021 τον Ιούλιο του 2021 ήταν ένα κρίσιμο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς ενσωμάτωσε στην εθνική νομοθεσία σημαντικές οδηγίες της ΕΕ από το δεύτερο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία.

Δημιουργία μονάδων ανάκτησης ενέργειας από τα απορρίμματα

Παράλληλα με την ανακύκλωση και τη μείωση των απορριμμάτων, η Ελλάδα εστιάζει και στην ανάκτηση ενέργειας από τα απόβλητα. Οι κάδοι μπαζών και οι καφέ κάδοι βιοαποβλήτων αποτελούν μια εξαιρετική πηγή για την παραγωγή ενέργειας. Ο νόμος επιτρέπει τη δημιουργία μονάδων ανάκτησης ενέργειας απορριμμάτων, όπου τα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας. Από τον Ιανουάριο του 2022, όλα τα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα (υπολείμματα) έχουν επιτραπεί για χρήση ως δευτερεύον καύσιμο στη βιομηχανία έντασης ενέργειας και σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης​​.Τον Απρίλιο του 2023, έγινε τροποποίηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων για την περίοδο 2020–2030, επιτρέποντας τη μετατροπή υφιστάμενων ή προγραμματισμένων Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (CSRM) σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (WTU). Αυτή η τροπολογία σηματοδοτεί μια κίνηση προς πιο ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων. Το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι επιφορτισμένο με την επίβλεψη της δημιουργίας αυτών των εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του προσδιορισμού του αριθμού και των τοποθεσιών τους​​.

Ανταποδοτική Ανακύκλωση

Στον πυρήνα της ανταποδοτικής ανακύκλωσης βρίσκεται η χρήση τεχνολογίας για τη διευκόλυνση και την ενθάρρυνση της ανακύκλωσης. Περιλαμβάνει έξυπνους κάδους

που παρέχουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για τα επίπεδα απορριμμάτων, εφαρμογές για κινητές συσκευές που καθοδηγούν τους χρήστες για τη σωστή ανακύκλωση και προγράμματα κινήτρων που επιβραβεύουν τα άτομα για τις προσπάθειές τους για ανακύκλωση. Αξιοποιώντας την τεχνολογία, τα συστήματα ανακύκλωσης με απόκριση μπορούν να παρέχουν πιο αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων. Αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει επίσης τη σημασία των κινήτρων για την αλλαγή συμπεριφοράς. Στα ανταποδοτικά συστήματα ανακύκλωσης, τα άτομα μπορούν να λάβουν ανταμοιβές ή αναγνώριση για τις προσπάθειές τους ανακύκλωσης, δημιουργώντας έναν βρόχο θετικής ανατροφοδότησης που ενθαρρύνει τη συνεχή συμμετοχή. Αυτά τα κίνητρα μπορεί να είναι οικονομικά, όπως επιστροφές χρημάτων ή εκπτώσεις, ή μπορεί να είναι πιο άυλα, όπως η κοινωνική αναγνώριση ή η συμβολή σε κοινοτικούς στόχους. Η ανταποδοτική ανακύκλωση αντιπροσωπεύει επομένως μια σημαντική αλλαγή από τις παραδοσιακές μεθόδους, εστιάζοντας στην προσαρμοστικότητα, την τεχνολογική καινοτομία και τη συμμετοχή της κοινότητας.

Στον πυρήνα της ανταποδοτικής ανακύκλωσης βρίσκεται η χρήση τεχνολογίας για τη διευκόλυνση και την ενθάρρυνση της ανακύκλωσης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει έξυπνους κάδους που παρέχουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για τα επίπεδα απορριμμάτων, εφαρμογές για κινητές συσκευές που καθοδηγούν τους χρήστες για τη σωστή ανακύκλωση και προγράμματα κινήτρων που επιβραβεύουν τα άτομα για τις προσπάθειές τους για ανακύκλωση. Αξιοποιώντας την τεχνολογία, τα συστήματα ανακύκλωσης με απόκριση μπορούν να παρέχουν πιο αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων. Αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει επίσης τη σημασία των κινήτρων για την αλλαγή συμπεριφοράς. Στα ανταποδοτικά συστήματα ανακύκλωσης, τα άτομα μπορούν να λάβουν ανταμοιβές ή αναγνώριση για τις προσπάθειές τους ανακύκλωσης, δημιουργώντας έναν βρόχο θετικής ανατροφοδότησης που ενθαρρύνει τη συνεχή συμμετοχή. Αυτά τα κίνητρα μπορεί να είναι οικονομικά, όπως επιστροφές χρημάτων ή εκπτώσεις, ή μπορεί να είναι πιο άυλα, όπως η κοινωνική αναγνώριση ή η συμβολή σε κοινοτικούς στόχους.

Καθοδηγούμενη από φιλόδοξους νόμους και πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα οδεύει σταδιακά προς τη βελτίωση των συστημάτων διαχείρισης και ανακύκλωσης απορριμμάτων. Αυτή η μετάβαση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής προσπάθειας για την προστασία της ποιότητας του αέρα και του νερού, την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων και την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης. Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτούς τους στόχους διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτικών και πρακτικών ανακύκλωσης της χώρας​​.