Διασκέδαση
Με το έργο «Η σκιά του Μαρτ» ο συγγραφέας Στιγκ Ντάγκερμαν εισχωρεί στο άδυτο των σχέσεων μάνας και γιου, αποκαλύπτει τις διαδικασίες οικοδόμησης της ατομικής προσωπικότητας και φωτίζει τα σκοτάδια μιας υπαρξιακής κόλασης. Όπως η Νορβηγίδα κυρία Άλβινγκ διατηρεί ζωντανό το φάντασμα του άνδρα της στο πρόσωπο του δύστυχου γιου της Όσβαλντ, στους «Βρικόλακες» του Ίψεν, έτσι και η Σουηδέζα κυρία Αγγέλικα ζει πλέον αποκλειστικά και μόνο με τη «Σκιά του Μαρτ» του ήρωα (της αντίστασης στους Γερμανούς) γιου της, μη κρύβοντας ταυτόχρονα την περιφρόνησή της για τον επιζήσαντα μύωπα, ασουλούπωτο και δειλό δευτερότοκο γιο της.
Ο Στιγκ Ντάγκερμαν είναι ένας σημαντικός συγγραφέας στην πατρίδα του και παιγμένος με επιτυχία στην κεντρική Ευρώπη, που αυτοκτόνησε μόλις 31 ετών το 1954. Η «Σκιά του Μαρτ» γράφτηκε το 1947 και πρωτοπαίχτηκε το 1948 στη Στοκχόλμη. Το έργο αυτό και ως θέμα και ως γραφή προηγείται χρονικά και των ώριμων έργων του Τενεσί Γουίλιαμς και των μεταπολεμικών ρεαλιστικών κριτικών δραμάτων του Άρθουρ Μίλερ. Ο Ντάγκερμαν γράφει ένα μεταπολεμικό δράμα που έχει να κάνει με τον ηρωισμό και τη μυθοποίηση των νεκρών της αντίστασης αλλά το θέμα του είναι απλώς ένα πρόσχημα γι’ αυτό και ο χώρος και ο χρόνος του έργου είναι θολά, γιατί ακριβώς είναι αδιάφορα.
Σκοπός του είναι να αναλύσει το σύνδρομο της εξιδανίκευσης, τη νόσο της «ιδέας» που κυριαρχεί κι εξουθενώνει, που
αποδοκιμάζει και συντρίβει κάθε έναν που της αντιστέκεται, ώσπου να φτάσει η στιγμή της αφύπνισης και της εξέγερσης.
Στο έργο κυριαρχεί η μνήμη, η σκιά ενός νεκρού που γίνεται σημείο αναφοράς και μέτρο συμπεριφοράς για τους ζωντανούς. Έτσι παρακολουθούμε τους μηχανισμούς, κοινωνικούς, ηθικούς, πνευματικούς, που δημιουργούν ένα αδιαπέραστο πλέγμα μέσα στο οποίο οι ζωντανοί παγιδεύονται και απολιθώνονται. Ο νεκρός φορτίζεται συνεχώς με νέα νοήματα, κατηγοριοποιείται και χρησιμοποιείται ως τρέχον επιχείρημα για να ερμηνευτεί η ζωή και τα έργα της.
Αυτή η τυραννία του απολύτου, ο φασισμός της μνήμης, είναι μια θαυμαστή ευκαιρία για τον ταλαντούχο συγγραφέα να περιγράψει έναν κόσμο εφιαλτικό.
Ο Ντάγκερμαν με λιτότητα μέσων, μόνο με τέσσερα πρόσωπα και με πυκνή γραφή, όπου οι συγκρούσεις ελέγχονται και η ανάπτυξη των χαρακτήρων ακολουθεί μια αναγκαία και λογική πορεία, κατορθώνει να μας μυήσει στο θέμα του. Το μυστικό του βρίσκεται στο βιτριολικό του χιούμορ με το οποίο διαβρώνει την παραδοσιακή δραματουργία.
Η παράσταση της Χρύσας Καψούλη έχει σκηνοθετηθεί και παίζεται πάνω σε μια κατευθυντήρια γραμμή που συνδυάζει την υπογράμμιση του συγκεκριμένου και την υπαινικτικότητα. Ο Γιώργος Λυντζέρης οργάνωσε το χώρο του θεάτρου «Αργώ» και τον μετέτρεψε σε λειτουργικό και πειστικό. Η μουσική επιμέλεια καίρια, σκόπευσε στην ουσία και σχολίαζε ερμηνευτικά. Ο Γιώργος Αγιαννίτης φώτισε με ευαισθησία. Η Μαργαρίτα Μέλμπεργκ μετέφρασε με σίγουρη γραφή ένα κείμενο που συνεχώς ακροβατεί ανάμεσα στο ρητό και στο άρρητο και ανάμεσα στο σοβαρό και στην ειρωνική ανατροπή του.
Η Αιμιλία Υψηλάντη ενσαρκώνει την μητέρα με κοφτό, στυλιζαρισμένο παίξιμο, τρομακτική και τρομαγμένη πίσω από το πέτρινο προσωπείο της. Ο Φώτης Καράλης συνθέτει τον γιο Γκάμπριελ ως εναργή και χαμένο, στοχαστικό και πανικόβλητο, έγκλειστο και δραπέτη, καταχωνιασμένο και προελαύνοντα, με παίξιμο χειρονομιακό και σωματικό. Η Εμμανουέλα Κοντογιώργου ερμηνεύει με αφαιρετικότητα, εσωτερικότητα και πλήρη έλεγχο των εκφραστικών μέσων της ένα ρόλο σαφώς ατελέστερο των δύο πρώτων. Ο Θεόφιλος Μανόλογλου έχει την ευχέρεια και την ικανότητα να συνθέτει το ρόλο του με εσωτερική συνοχή κι εξωτερική συνέπεια και παράλληλα με αξιοθαύμαστη αίσθηση του σκηνικού χώρου.
Η παράσταση αποτελεί εξαίρετο δείγμα ενδοσκοπικού θεάτρου με τις περιπλανήσεις στον λαβύρινθο των ατομικών συνειδήσεων και τις ανιχνεύσεις νοοτροπιών, με την ανάλυση της προσωπικής αγωνίας και τη μεγέθυνση της προσωπικής στιγμής. Μέσα από την ατμοσφαιρική και αισθαντική αυτή παράσταση αναδείχθηκε με ακρίβεια μια δραματική γραφή που αποτελεί παρακλάδι στο δέντρο των «έργων δωματίου», της μετατσεχωφικής ρεαλιστικής δραματουργίας και των δραμάτων του στριντμπεργκικού «νατουραλισμού».
Συντελεστές:
Κείμενο: Στιγκ Ντάγκερμαν
Μετάφραση: Μαργαρίτα Μέλμπεργκ
Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη
Δραματουργία: Χρύσα Καψούλη, Γιάννης Τσαπαρέγκας
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Σάουκ
Ερμηνεύουν: Αιμιλία Υψηλάντη, Φώτης Καράλης, Εμμανουέλα Κοντογιώργου, Θεόφιλος
Μανόλογλου
Διεύθυνση παραγωγής: Άρτεμις Υψηλάντη – Ναπολέων
Φωτογραφίες παράστασης:Πάτροκλος Σκαφιδάς
Σχεδιασμός Οπτικής Επικοινωνίας: Άρης Σομπότης
Επικοινωνία: Art Ensemble / Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Θέατρο Αργώ - Κάτω Σκηνή - Ελευσινίων 15, Μεταξουργείο
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ από 10€
ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:
ΠΕΜΠΤΗ, 8/6 19:30
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 9/6 21:00
ΣΑΒΒΑΤΟ, 10/6 21:00
ΚΥΡΙΑΚΗ, 11/6 19:30
