Καθώς το 2023 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή προγραμματίζει μια σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει την κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα, σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιώργου Κουμεντάκη. Από τον Απρίλιο έως και τον Δεκέμβριο του 2023 η ΕΛΣ, στο πλαίσιο του αφιερώματος στην Κάλλας, θα παρουσιάσει τη Μήδεια του Κερουμπίνι, μια εικαστική εγκατάσταση στο φουαγέ, ένα Γκαλά Όπερας στο Ηρώδειο, μια έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ένα ντοκιμαντέρ για τα άγνωστα πρώτα χρόνια της Ελληνίδας ντίβας, ένα βίντεο-ρεσιτάλ αφιερωμένο στο «πρώτο της ρεπερτόριο», ενώ επιπλέον θα πραγματοποιήσει εκπαιδευτικό εργαστήριο μαζί με το DmLab του Πολυτεχνείου Κρήτης. Χορηγός του προγράμματος της ΕΛΣ για την Μαρία Κάλλας είναι η ΔΕΗ. Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. 

Η συμβολή της Μαρίας Κάλλας στη λυρική τέχνη του 20ού και του 21ου αιώνα είναι ιστορική και αδιαμφισβήτητη, καθώς από τη μια ανανέωσε το ρεπερτόριο της όπερας φέρνοντας στην επιφάνεια ξεχασμένα αριστουργήματα του μπελ κάντο και από την άλλη ανέδειξε με την απαράμιλλη ερμηνεία της τη σημασία της δραματικής διάστασης των έργων της όπερας. Μέσα στην καλλιτεχνική της διαδρομή –η οποία διήρκεσε κάτι περισσότερο από δύο δεκαετίες– αλλά και μέσα από τη δραματική και σύντομη ζωή της, η Κάλλας άφησε μια ανεπανάληπτη καλλιτεχνική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές και δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι έδωσε το φιλί της ζωής στην τέχνη της όπερας, θέτοντας τις βάσεις για μια ουσιαστική ανανέωση όχι μόνο στο μουσικό, αλλά και κυρίως στο σκηνικό της μέρος.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή δεν τιμά απλώς τη σπουδαία Ελληνίδα υψίφωνο που έκανε διάσημη τη χώρα της σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα ρίχνει τους προβολείς σε ένα από τα σπουδαιότερα ιδρυτικά μέλη της, καθώς η Μαρία Κάλλας υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με τη Λυρική Σκηνή το 1940, μερικούς μήνες μετά την ίδρυσή της το 1939 από τον φωτισμένο Κωστή Μπαστιά, ως τμήμα του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου της Ελλάδας. Η Μαρία Κάλλας έγινε γνωστή στην Αθήνα, από το 1940 έως το 1945, με το όνομα Μαρία Καλογεροπούλου. Μετά τα πρώτα μαθήματα που έλαβε στο Εθνικό Ωδείο με τη Μαρία Τριβέλλα και παράλληλα με τις σπουδές της στο Ωδείο Αθηνών με την Ισπανίδα υψίφωνο Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, η Καλογεροπούλου ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους στη Λυρική Σκηνή αποκτώντας έτσι μια μοναδική σκηνική εμπειρία που τη βοήθησε να επιτύχει πολύ σύντομα τον στόχο της για μια μεγάλη διεθνή σταδιοδρομία.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η διεθνής πλέον ντίβα, η La Callas, επέστρεψε στην Εθνική Λυρική Σκηνή για να πραγματοποιήσει μια ιστορική πρωτιά, όπως την είχε οραματιστεί ο Κωστής Μπαστιάς, ο οποίος είχε βρεθεί ξανά στη διεύθυνση του μοναδικού ελληνικού λυρικού θεάτρου: να εγκαινιάσει τις πρώτες παραστάσεις όπερας που πραγματοποιήθηκαν στη μακραίωνη ιστορία του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου – το 1960 με τη Νόρμα του Μπελλίνι και το 1961 με τη Μήδεια του Κερουμπίνι. Για τις δύο παραγωγές της Επιδαύρου, η Κάλλας, ως μια ανταπόδοση στη βοήθεια που της πρόσφερε η Λυρική Σκηνή στα πρώτα βήματα της καλλιτεχνικής της πορείας, πρόσφερε την αμοιβή της για τη δημιουργία του θεσμού υποτροφιών για νέους λυρικούς καλλιτέχνες, ο οποίος πήρε το όνομά της.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει εντάξει τον εορτασμό των 100 ετών από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας στον κατάλογο συνεορτασμού επετείων της UNESCO για το 2023. Στον ετήσιο κατάλογο περιλαμβάνονται προσωπικότητες τις οποίες η UNESCO τιμά για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της Επιστήμης, της Εκπαίδευσης, του Πολιτισμού και της Επικοινωνίας, με σκοπό την αναγνώριση και την προβολή της οικουμενικής διάστασης και σημασίας τους.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του αφιερώματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στη Μαρία Κάλλας θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά πολύτιμο υλικό από το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει σημαντικές αρχειακές συλλογές. Πρόσφατα ο συλλέκτης Δημήτρης Πυρομάλλης δώρισε στο Αρχείο της ΕΛΣ την πλούσια συλλογή του για τη Μαρία Κάλλας, η οποία αποτελείται από χιλιάδες αντικείμενα και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ηχογραφήσεις, σπάνιες εκδόσεις, έγγραφα, φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα κ.ά.

Επίσης, η ΕΛΣ απέκτησε πρόσφατα το φωτογραφικό αρχείο του Κλεισθένη, το οποίο περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις εμφανίσεις της Κάλλας στην Ελλάδα, καθώς και το αρχείο του αρχιμουσικού Λεωνίδα Ζώρα, ο οποίος είχε διευθύνει την Κάλλας στις πρώτες της παραστάσεις στη Λυρική, αλλά και του δημοσιογράφου και Διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών τη δεκαετία του '50 Αχιλλέα Μαμάκη, ο οποίος προσκάλεσε την Κάλλας να δώσει το ρεσιτάλ του 1957 στο Ηρώδειο. Επιπλέον, για τις ανάγκες του αφιερώματος, το ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ έχει παραχωρήσει στην ΕΛΣ αρχειακό υλικό από το αρχείο Παξινού – Μινωτή.

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: «Η Μαρία Κάλλας είναι μια καλλιτέχνιδα που καθόρισε την ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Λίγα χρόνια πριν το φαινόμενο Κάλλας φθάσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και γίνει κτήμα όλων των φίλων της λυρικής τέχνης, η Μαρία Καλογεροπούλου ξεκινούσε μια δύσκολη διαδρομή στα χρόνια του πολέμου στην Αθήνα. Ήταν το 1940 όταν ο ιδρυτικός διευθυντής του Οργανισμού μας, ο σπουδαίος Κωστής Μπαστιάς, της πρόσφερε το πρώτο της συμβόλαιο ενώ ήταν ακόμα μαθήτρια στο Ωδείο Αθηνών. Η Κάλλας, με την εκπαίδευση που έλαβε και τη σκηνική εμπειρία που απέκτησε στα χρόνια που έζησε και εργάστηκε στην Ελλάδα, έβαλε ισχυρές βάσεις για την επόμενη φάση της σταδιοδρομίας της που ξεκίνησε το 1947 στη Βερόνα. Επέστρεψε στην Ελλάδα, ως παγκόσμια σταρ πλέον, το 1957 για ένα ρεσιτάλ στο Ηρώδειο. Τρία χρόνια αργότερα ο Κωστής Μπαστιάς τής προτείνει να πρωταγωνιστήσει σε παράσταση όπερας για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Έτσι με τη Νόρμα του Μπελλίνι το 1960 και τη Μήδεια του Κερουμπίνι το 1961, άνοιξε μια νέα σελίδα στο τελειότερο και διασημότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο, το οποίο ήδη από τον 2ο αιώνα π.Χ. φιλοξενούσε παραστάσεις αρχαίου δράματος.

Με το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουμε για τα 100 χρόνια της Μαρίας Κάλλας, φιλοδοξούμε αφενός να φωτίσουμε τη σχέση της με τον Οργανισμό μας και αφετέρου να κάνουμε γνωστό τον μύθο της Κάλλας στις νεότερες γενιές, σαν ένα φωτεινό παράδειγμα ταλέντου, σκληρής εργασίας, αφοσίωσης, τελειομανίας, λάμψης.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον κ. Δημήτρη Πυρομάλλη που δώρισε στην ΕΛΣ τη σπουδαία συλλογή του για τη Μαρία Κάλλας, την οποία με μεγάλη αφοσίωση και αγάπη δημιούργησε από την παιδική του ηλικία έως και σήμερα. Θερμές ευχαριστίες στον αείμνηστο Οδυσσέα Κυριακόπουλο και την κ. Φλωρίκα Κυριακοπούλου, το Ίδρυμα Λάτση, και τις κυρίες Αλεξάνδρα Μαρτίνου, Δήμητρα Φιλίππου και Ευγενία Καρακαλά για τη συνεισφορά τους στην αγορά του Αρχείου Κλεισθένη, στον κ. Στέφανο Μίτμαν για την παραχώρηση στην ΕΛΣ των αρχείων Ζώρα και Μαμάκη, καθώς και στο ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ για τον δανεισμό πολύτιμων αρχειακών αντικειμένων.

Για την πραγματοποίηση της Μήδειας, η οποία αποτελεί μια μεγάλη συμπαραγωγή με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Μέγα Δωρητή της ΕΛΣ, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), καθώς και τον χορηγό της παράστασης, την Τράπεζα Πειραιώς.

Για την έκθεση, το γκαλά και το ντοκιμαντέρ, θα ήθελα να ευχαριστήσω τη ΔΕΗ για την ευγενική της χορηγία, με την οποία εγκαινιάζουμε μια νέα σημαντική συνεργασία».

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ: 

Όπερα

Μήδεια

Λουίτζι Κερουμπίνι

25, 27, 30 Απριλίου & 2, 4, 9 Μαΐου 2023

Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30)

Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ

Μουσική διεύθυνση: Φιλίπ Ωγκέν

Σκηνοθεσία, σκηνικά: Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ

Αναβίωση σκηνοθεσίας: Τζόναθον Λόυ / Συνεργάτιδα σκηνογράφος: Χάννα Πόστλουεϊτ

Κοστούμια: Ντούυ Λύτι

Κινησιολογία: Τζο Μέρεντιθ

Φωτισμοί: Πώλι Κόνσταμπλ

Σχεδιασμός προβολών: Σ. Κέιτυ Τάκερ

Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Κρέων: Γιάννης Γιαννίσης

Γλαύκη: Βασιλική Καραγιάννη

Ιάσων: Τζόρτζιο Μπερρούτζι

Μήδεια: Άννα Πιρότσι

Νέρις: Νεφέλη Κωτσέλη / Επικεφαλής της φρουράς: Νικόλας Ντούρος

Πρώτη υπηρέτρια: Δέσποινα Σκαρλάτου / Δεύτερη υπηρέτρια: Μάρθα Σωτηρίου

Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής 

Κεντρική εκδήλωση της ΕΛΣ για τους εορτασμούς των 100 ετών από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας αποτελεί η Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι, η οποία θα παρουσιαστεί στις 25, 27, 30 Απριλίου και 2, 4, 9 Μαΐου 2023 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, σε μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν και σκηνοθεσία και σκηνικά του Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ. Πρόκειται για μια μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με τρεις σπουδαίες όπερες της Αμερικής –τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου–, η οποία υλοποιήθηκε με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Λησμονημένη για πολλές δεκαετίες, η Μήδεια του Κερουμπίνι, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1797, ήρθε ξανά στο φως όταν η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε τον ομώνυμο ρόλο για πρώτη φορά το 1953 στη Φλωρεντία. Η επιτυχία υπήρξε τεράστια, ενώ, χάρη στις σπάνιες μουσικές και υποκριτικές ικανότητες της Κάλλας, ο μουσικός κόσμος ανακάλυψε ένα συναρπαστικό έργο.

Η Μήδεια είναι μια όπερα απολύτως συνδεδεμένη με την Ελλάδα – βασίζεται στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, ενώ η ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας στην ιστορική παραγωγή της ΕΛΣ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 1961 άφησε ανεξίτηλο στίγμα στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

Στη νέα παραγωγή της Μήδειας τον ρόλο του τίτλου θα ερμηνεύσει για πρώτη φορά στην καριέρα της μια από τις σημαντικότερες δραματικές υψιφώνους της εποχής μας, η Άννα Πιρότσι. Συμμετέχουν οι μονωδοί Γιάννης Γιαννίσης, Βασιλική Καραγιάννη, Τζόρτζιο Μπερρούτζι, Νεφέλη Κωτσέλη, Νικόλας Ντούρος, Δέσποινα Σκαρλάτου, Μάρθα Σωτηρίου, καθώς και η Ορχήστρα και η Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Εισιτήρια από 15€ προπωλούνται στα Ταμεία της ΕΛΣ (καθημερινά 9.00-21.00 | 2130885700) και στην www.ticketservices.gr

Χορηγός παράστασης ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Μέγας Δωρητής & Δωρητής παράστασης ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ

Πολυμορφική εγκατάσταση

UNBOXING CALLAS:

Από την Κάλλας στη Μήδεια, εγκατάσταση σε τρεις πράξεις

4 Μαΐου – 9 Ιουνίου 2023

Φουαγέ Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ

Καλλιτεχνική σύλληψη και εκτέλεση: Πάνος Προφήτης

Κινηματογράφηση: Γιώργος Αθανασίου

Χορός: Βέρα Ζούκα

Επιμέλεια: Βασίλης Ζηδιανάκης / ATOPOS cvc

Συνεργάτιδα επιμέλειας: Στέφη Στούρη

Επιστημονική σύμβουλος: Σοφία Κομποτιάτη

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το UNBOXING CALLAS. Πρόκειται για ένα εικαστικό πρόγραμμα το οποίο αντλεί έμπνευση από το unboxing, όπως αυτό έγινε δημοφιλές μέσα από ψηφιακές κοινότητες, δηλαδή μια τελετουργική διαδικασία καταγραφής της πρώτης επαφής με ένα αντικείμενο. Με αφορμή τη νέα παραγωγή της Μήδειας, στο πρώτο μέρος του προγράμματος UNBOXING CALLAS ο Βασίλης Ζηδιανάκης προσκαλεί τον εικαστικό Πάνο Προφήτη για τη δημιουργία ενός πολυμορφικού εικαστικού πειράματος με τίτλο Από την Κάλλας στη Μήδεια, εγκατάσταση σε τρεις πράξεις, το οποίο καταλαμβάνει για πρώτη φορά τους χώρους του φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ.

Κεντρικό ρόλο στην εγκατάσταση διαδραματίζει το ανάγλυφο προφίλ της Κάλλας, μέσα από το οποίο ξεδιπλώνεται η αφήγηση της Μήδειας, στη γλυπτική σύνθεση του Πάνου Προφήτη. Ταυτόχρονα στον 5ο όροφο του φουαγέ της ΕΛΣ θα παρουσιαστεί αρχειακό υλικό που σχετίζεται με την παραγωγή της Μήδειας στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με τη Μαρία Κάλλας, καθώς και υλικό από τις παρουσιάσεις της Μήδειας στο Ντάλλας, το Λονδίνο και το Μιλάνο. Σχέδια και σπαράγματα από τα κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη μαζί με σημειώσεις και βιβλία σκηνοθεσίας του Αλέξη Μινωτή συνομιλούν με επιμέρους σκίτσα και γλυπτικά στοιχεία (μήτρες, καλούπια) του Πάνου Προφήτη, σε μια διαχρονική εξερεύνηση της καλλιτεχνικής ανάγνωσης του μύθου της Μήδειας, σε συνάρτηση πάντα με τον μύθο της Κάλλας.

Οι τρεις πράξεις που σχηματίζουν την εγκατάσταση είναι:

  • η γλυπτική εγκατάσταση που καταλαμβάνει το ισόγειο, και τον 5ο όροφο του φουαγέ
  • μια βιντεοεγκατάσταση που αναπαράγεται ταυτόχρονα σε όλες τις οθόνες, σε όλους τους ορόφους του φουαγέ
  • μια περφόρμανς που ενεργοποιεί την εγκατάσταση στο σύνολό της. Ευχαριστούμε το Αρχείο Παραστατικών Τεχνών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.

Είσοδος ελεύθερη