14η Συνέχεια

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Υπήρξε ο Στρατηγός της απελευθερώσεως της Ελλάδος από την στυγνήν οθωμανικήν τυραννίαν. Αμφίβολον αν χωρίς τις οδηγίες του και τα στρατηγικά του σχέδια και τις παγίδες που έστηνεν στον εχθρόν, αλλά και την σωφροσύνην του, αν θα είχαμεν απελευθερωθεί τότε ή μετά άγνωστον χρόνον, Δεν υποτιμούνται φυσικά και οι δράσεις των Ναυάρχων αλλά και των απλών στρατιωτών και ναυτών, αλλά ο Κολοκοτρώνης ήταν ο «primus inter pares».

Στα απομνημονεύματά του αναφέρει.

«Εγεννήθηκα εις τα 1770, Απριλίου 3, τη Δευτέρα της Λαμπρής. Εγεννήθηκα εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνία, ονομαζόμενον Ραμοβούνιον».

Ο πατέρας του Κωνσταντής ήταν αρχηγός κλεφτών και η μητέρα του Γεωργίτσα Κωτσάκη, κόρη προεστού από την Αλωνίσταινα Αρκαδίας. Η οικογένεια των Κολοκοτρωναίων από το 16ον αιώνα, που εμφανίζεται στο προσκήνιον της ιστορίας, βρίσκεται σε αδιάκοπον πόλεμον με τους Τούρκους. Μόνον από το 1762 έως το 1806, 70 Κολοκοτρωναίοι εξοντώθηκαν από τους κατακτητές. Το 1780, ήταν 10 ετών, όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους τούρκους, ένα γεγονός που σημάδεψε την ζωήν του.

Στην Τριπολιτσά μετέφερε ξύλα με τον γαΐδαρόν του ο οποίος πάτησε σε λίμνην και κάποιες σταγόνες έπεσαν σε τούρκον, ο οποίος τον ξυλοκόπησε! Έφυγε τότε στα βουνά ως κλέφτης δίπλα στον Ζαχαριάν Στα 17 του έγινε οπλαρχηγός του Λεονταρίου και στα 20 του νυμφεύτηκε την κόρη του τοπικού προεστού Αικατερίνη Καρούσου. Το 1806, κατά την διάρκειαν του μεγάλου διωγμού των κλεφτών από τους κατακτητές, κατόρθωσε να διασωθεί και να καταφύγει στην Ζάκυνθον, όπου κατατάχθηκε στον αγγλικόν στρατόν κι έφθασε μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη. Στην Ζάκυνθον πριν καταταγεί στον στρατόν μετήλθε το επάγγελμα του εμπόρου κρεάτων και τις κενές ώρες ανεγίγνωσκε ιστορίαν την «φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου» ένθεν ωφελήθει πολλά. Αν και στεργιανός εξόπλισε ένα εγκαταλελειμμένον τουρκικόν τρικάταρτον σκάφος με 19 κανόνια,37 ναύτες και 80 πεζούς για αποβάσεις, προς θαλασσίαν πειρατείαν, αλλά γρήγορα εγκατέλειψε αυτό το τόλμημα.

Το 1818 μυήθηκε στη Φιλικήν Εταιρείαν και στις αρχές του 1821 αποβιβάστηκε στην Μάνην για να λάβει μέρος στον επικείμενον Αγώνα. Τα κατορθώματα του Κολοκοτρώνη, οι στρατηγικές του, οι παγίδες του στον εχθρόν, οι καταδίκες του!!! και πλήθος ενδιαφέροντα και παράξενα γι αυτόν θα αναφερθούν συνοπτικώς για να μη επεκταθούμεν και σε δευτέραν συνέχειαν κάτι μάλλον αναγκαίον.

Πριν ξεκινήσει η Επανάσταση σε συμπλοκή έξω από την Μάνην τραυματίσθηκε και πήγε σε χωριό αυτής για να θεραπευθεί. Το επισημαίνομεν αυτό γιατί μερικοί κακόπιστοι ξένοι όπως ο Ιατρός Σάμουελ Χάου αναφέρει ότι δεν πολέμησε καθόλου!!!! Ο Χάου έζησε σε εχθρικόν προς τον Κολοκοτρώνην περιβάλλον και τα αναφερόμενά του είναι μεροληπτικά. Στην θέση Λαγκάδα για να εμποδίσει κίνηση κατακτητών επολέμησε με διακόσους συντρόφους, 100 εκ των 300 γιατί οι 200 λιποτάκτησαν και έχασε και το όπλον του! Η θέση του στον Αγώνα ήταν επιτελική, κατέστρωνε τα σχέδια και έδιδε συνεχώς εντολές σε κάθε μάχην. Δεν έπαυε όμως να έχει ενεργόν ρόλον.

Η Άλωση της Τριπολιτσάς

Ο καταλύτης για την επικράτηση του Αγώνα ήταν να κυριευθεί η Τριπολιτσά, που ήταν η στρατιωτική αλλά και η κοσμική έδρα των κατακτητών. Στόχος ανέφικτος για πολλούς αλλά έμμονη ιδέα του Κολοκοτρώνη.

Προηγήθηκαν οι επιτυχίες των Ελλήνων στο Βαλτέτσι 12 Μαΐου 1821, οι μάχες στα Βέρβενα και τα Δολιανά18 Μαΐου και ακολούθησε ο κλοιός της Τριπολιτσάς. Οι επιτυχείς αυτές νίκες ήταν θρίαμβος και εμψύχωση του επαναστατήσαντος Λαού και μέγα πλεονέκτημα. Τρίτη μάχη σημαντικής σπουδαιότητος για την κυρίευση της Τριπολιτσάς ήταν η μάχη της Γράνας το μεγαλούργημα της στρατιωτικής ιδιοφυίας του Κολοκοτρώνη. Γράνα σημαίνει στενή λωρίδα και απ’ αυτήν διήρχοντο οι τουρκαλβανοί όταν έβγαιναν από την Τριπολιτσάν προς τον κάμπον και τα γύρω χωριά για ληστείες και προμήθειαν τροφίμων. Για να τους εμποδίσει άνοιξε μίαν τάφρον, μπήκαν μέσα γενναίοι πολεμιστές και επέφεραν πλήγματα στους επιστρέφοντες από τις λεηλασίες. Έγινε γνωστόν στην Τριπολιτσάν και ήλθαν άλλοι στα νώτα των Ελλήνων. Όμως έπρεπε να αμύνονται και στις δύο κατευθύνσεις οι Έλληνες. Τότε ο Κολοκοτρώνης που παρακολουθούσε τα συμβαίνοντα θέλησε να τους ενημερώσει ότι οι μισοί θα πολεμούν τους επιστρέφοντας και οι άλλοι τους εκ Τριπολιτσάς. Και με την στεντόρειαν φωνήν του τους έδωσε την εντολήν «κώλο με κώλο». Σπανίως έχει δοθεί στρατιωτική διαταγή με τέτοια λιτότητα και λεκτική αμεσότητα. (Σαράντος Ι. Καργάκος).

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 έπεσε η Τριπολιτσά, νίκη άκρως καθοριστική για την έκβαση του Αγώνα, αλλά σχολιάσθηκε δυσμενώς από ευρωπαΐους πολίτες για τις ανηλεείς σφαγές εκ μέρους των Ελλήνων όχι μόνον ενηλίκων τουρκαλβανών αλλά γυναικών και παιδιών. Για τις φρικτές σφαγές σε Χίον, Ψαρά, Κάσσον κλπ Ελλήνων από τούρκους, δεν έκαμαν ανάλογην κριτικήν. Ο Κοραής για να τους αποστομώσει, αναφέρει ότι οι επί 400 χρόνια κατασφαγιασθέντες ‘Ελληνες βρυκολάκιασαν και το μίσος τους εξεδηλώθη δια της σφαγής.

Εμπόδια στον Δράμαλην

Υπερήφανος και αγέρωχος με τον μεγαλύτερον στρατόν ξεκίνησε από την Λάρισα ο Δράμαλης για να φθάσει στην Τριπολιτσάν. Στρατιώτες 24.000, ιππείς 6.000, ημίονοι έμφορτοι 30.000, καμήλες 500. Ο τεράστιος αυτός όγκος προκαλούσε πανικόν και οι διάφοροι οπλαρχηγοί απέφυγαν να εναντιωθούν μαζί του. Και αυτή η κυβέρνηση τρομοκρατήθηκε και μπήκε στα πλοία!! Ο Κολοκοτρώνης δεν δίστασε. Σαν πρώτον μέτρον έθεσε την καμμένην γην. Έτσι έδωσε εντολήν να βάλλουν φωτιάν στις αποθήκες με τρόφιμα και άχυρα αλλά και να κάψουν όλην την αργολικήν πεδιάδα, στα δε πηγάδια να ρίξουν δηλητήριον. Οι πανωλεθρίες ήταν μεγάλες. Τα πολυάριθμα ζώα δεν εύρισκαν τροφήν οι δε στρατιώτες του να πλήττονταν από δυσεντερίαν, Οι τολμηροί Έλληνες που αμυνόταν στο φρούριον των Μύλων, εμπόδισαν πλέον των 15 ημερών τους τουρκαλβανούς και ο Κολοκοτρώνης βρήκε τον χρόνον να συγκεντρώσει στρατόν.

Η μάχη στα Δερβενάκια

Δεν θα περιγράψομεν αυτήν αλλά τις στρατηγικές που εφήρμοσε ο Κολοκοτρώνης για επιτυχή νίκην. Ο προδότης Μανούσος ήλθε στο στρατόπεδον με σκοπόν να ενημερώσει τους ‘Ελληνες ότι ο Δράμαλης θα βαδίσει προς Τριπολιτσάν. Η παγίδα δεν έπιασε. Αντιθέτως ο Κολοκοτρώνης τον έριξε σε πολλές παγίδες. Διέταξε μέρος των στρατιωτών να κρεμάσουν τα επανωφόρια στα κλαδιά των δένδρων, επίσης και τα φέσια σε άλλα κλωνιά. να χορεύουν μερικές ομάδες και οι ίδιες να μετακινούνται προς τις πλαγιές, ώστε να φαίνονται πολλοί οι στρατιώτες πράγμα που πέτυχε. Ο Κολοκοτρώνης ήθελε ο τουρκικός στρατός να διέλθει από τα κάτω Δερβενάκια και γι’ αυτό η παγίδα γινόταν σε άνω μονοπάτι. Αριστερά των στενών τών Δερβενακίων είχε υποδενδριάσει αρκετούς στρατιώτες οι οποίοι έμειναν σιωπηλοί. Ο προδότης Μανούσος ενημέρωσε τον Δράμαλην ότι τα κάτω Δερβενάκια ήταν αφύλακτα κι έδωσε εντολήν να διέλθει απ΄ αυτά ο στρατός. Η παγίδα του Κολοκοτρώνη πέτυχε και ο Δράμαλης υπέστη συμφοράν, πανωλεθρίαν με απώλειαν 2.500-3.000 νεκρών και τραυματιών, 7.000 ίππους και ημιόνους άρπαξαν οι ΄Ελληνες πέραν των λοιπών αμυθύτων λαφύρων. Ουσιαστικώς έγινε ο τάφος του. Την παραμονήν της επιθέσεως, ο Κολοκοτρώνης από μίαν στέγην σπιτιού εμψύχωσε τους στρατιώτες του αρχίζοντας ούτω.

Σήμερα γεννηθήκαμεν σήμερα θα πεθάνομεν για την Πατρίδα.
Η υπεροχή των Ελλήνων στα Δερβενάκια, αλλά και άλλες μάχες, συνίστατο στο ότι οι επαναστατήσαντες είχαν απόλυτην γνώση της γεωγραφικής περιοχής κάτι για το οποίον ο Δράμαλης είχεν άγνοιαν. Επίσης ο επαναστατικός στρατός του Μωριά είχε ένα στρατηγικόν εγκέφαλον που ήξερε να προβλέπει να καταστρώνει σχέδια αλλά και αν άλλαζαν τα δεδομένα να αυτοσχεδιάζει!!

Ατιμίες κατά του Κολοκοτρώνη

Οι περιπτώσεις επιτυχιών του ήσαν αναρίθμητες. Δυστυχώς οι επιτυχίες αυτές οι οποίες συνέβαλαν στην απελευθέρωση του Μωριά και της Ελλάδος έγιναν δάδα μίσους αναμμένη εναντίον του Κολοκοτρώνη. Μετά τα Δερβενάκια του απενεμήθη ο τίτλος του αρχιστρατήγου. Συμφώνησαν και οι οπλαρχηγοί, ίσως επιφανειακώς, αλλά ενδομύχως ψυχράνθηκαν! Και η υποβόσκουσα φλόγα του μίσους όλο και δυνάμωνε.

Είχε προηγηθεί εναντίωση της κυβερνήσεως και των υποτακτικών της κατά του Κολοκοτρώνη λόγω του συμπεθεριού με τον Δεληγιάννην, τα τέκνα των οποίων ήλθαν σε γάμον. Αυτά και άλλα άπειρα και κακεντρεχή συνέτειναν στην καταδίκην και φυλάκιση του Κολοκοτρώνη το 1824 !!!! για τέσσερις μήνες! Οι διαμάχες Νομοτελικού και Βουλευτικού συνέτειναν επίσης στην φυλάκισή του, καθώς και οι διχόνοιες μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών. Ήταν έγκλειστος στις φυλακές της Ύδρας.

Ο ελαύνον μέγας κίνδυνος του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, ανάγκασε άρδην στην απελευθέρωση του Κολοκοτρώνη και την μετάβασή του στο Ναύπλιον για σύσκεψη, με πολιτικούς και στρατιωτικούς. Στην συγκέντρωση στην πλατείαν είπε.

Πριν έβγω στ΄Ανάπλι έρριξα στην θάλασσα τα πικρά τα περασμένα. Κάνετε και εσείς το ίδιο. Στο δρόμο που περνούσαμε νάρθουμε στην εκκλησία είδα να σκάβουν κάποιοι άνθρωποι. Ρώτησα και μου είπαν πως σκάβουνε να βρούνε κρυμμένο θησαυρό. Εκεί στο λάκκο μέσα ρίχτε κι εσείς τα μίση τα δικά σας. Έτσι θα βρεθεί κι ο χαμένος θησαυρός. (Διονύσιος Κόκκινος, Ιστορία τ. Ε’ ).

Το μέγεθος της ευγενείας του και έλλειψη μίσους σ’ όσους τον πίκραναν! Υπεράνω όλων η Πατρίδα!

Σε κρίσιμο για την Ελευθερία σημείον τα ταπεινά μίση δεν έσβησαν, αλλά τα απέτρεψε ο Μέγας Κολοκοτρώνης. Με την Απελευθέρωση δεν ησύχασε. Η αντιβασιλεία τον συνέλαβε τον φυλάκισε το 1833 στο Παλαμήδη και τον επόμενον χρόνον τον κατεδίκασε σε θάνατον για «εσχάτη προδοσία»! Το 1835 του χαρίσθηκε η ποινή! Μεγάλη «γενναιοδωρία» από βαυαρούς και Έλληνες ουτιδανούς….Αίσχος και ατιμία σε βάρος του σωτήρα της Ελλάδος!!!

Μερικά ατομικά χαρακτηριστικά

Ήταν άτομον γεμάτον σφρίγος και δραστηριότητα, μετρίου αναστήματος, με παχύν λαιμόν, μεγάλον κεφάλι, ευρύ μέτωπον, μακράν κώμην με κόκκινον φέσι σ’ αυτήν γέρνον στην μίαν πλευράν, τεράστιον μαύρον μουστάκι με μύτην πάνω από αυτό ραμφοειδή, πρόσωπον αδύνατον, στρογγυλόν, ηλιοκαμένον με επιφάνειαν δέρματος τραχείαν, μάτια βαθουλωμένα αλλά ματιάν σταθερήν και αετήσιαν, φωνήν στεντόρειαν. Στην καθημερινήν ζωήν ήταν φιλόθρησκος, απλός, προσηνής, καταδεκτικός προς όλους, λιτοδίαιτος, εξαιρετικός χορευτής, τραγουδιστής, χωραταζής, και γενναιόδωρος. Δεν ήταν φιλέκδικος, ούτε σκότωσε ποτέ άνθρωπον εκτός από τους εχθρούς. Ήταν ελκυστικός στις γυναίκες, ομιλούσε σ΄ αυτές με χάρη, χαριτολογούσε και τις χόρευε σε χορούς, πάντοτε κινούμενος ευσχημόνως. ( Οι προσωπογραφίας από τους, Ιατρόν Σάμουελ Χάου, Αναγνώστην Κοντάκην, Γεώργιον Τερτσέτην, Ι. Παπαρρηγόπουλον).

Ως Στρατιωτικός ήταν νους βαθύς και διορατικός, γενναίος, ακαταμάχητος στις δυσκολίες, επιτελικός αλλά και εκτελεστικός, με στρατηγικήν δεξιότητα, με πανουργίαν, κάτοχος πραγμάτων και προσώπων, με γνώση της Ευρωπαΐκής πολεμικής τακτικής, μέγα πλεονέκτημα για στον αμυνόμενον Έλληνα ο οποίος δεν γνώριζε ούτε το όπλον να γεμίσει. Η τακτική αυτή είχε επωφελή αντίκτυπον για τους Έλληνες! Ο λόγος του σαφής και καθαρός. Εύγλωττος, με ορθότητα πνεύματος, Η πίστη του στον Αγώνα ακράδαντη και αταλάνευτη. Ήλπιζε ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτινάξει την ζυγόν του κατακτητή, από την Πελοπόννησον, ως την Θεσσαλίαν, την Θράκην και την Κωνσταντινούπολη! Αυτό ως στόχον αν είχαν βάλλει οι Έλληνες από της Αλώσεως και εντεύθεν μάλλον θα είχε επιτευχθεί!!!!! Στις 8 Οκτωβρίου 1838 μιλώντας στην Πνύκαν σε μαθητές του Ελληνικού Γυμνασίου είπε μεταξύ άλλων.

Και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλίαν και την Μακεδονίαν και ίσως εφθάναμεν και έως την Κωνσταντινούπολη.
Τα λέει αυτά ο Κολοκοτρώνης, ο μεγάλος παθών από την διχόνοιαν και το μίσος εναντίον του, αφού φυλακίσθηκε δύο φορές, η πρώτη διαρκούντος του Αγώνος και ευρισκομένου σε κρίσιμην καμπήν.

Διχόνοια. Το Δηλητήριον το οποίον φαρμακίζει τους Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. Αλλά εφ όσον δεν μελετούμεν την Ιστορίαν πώς να παραδειγματιστούμεν;;;

Διακρίσεις

Ο Κολοκοτρώνης διετέλεσε Σύμβουλος στην κυβέρνηση Καποδίστρια, και μετά την «καταδίκη» του Σύμβουλος της Επικρατείας. Από το κοινόν ήταν σε μεγίστην εκτίμηση,(όχι ξεχασμένος όπως σήμερα), ως σύμβολον γενναιότητας και φιλοπατρίας. Απεβίωσε στην Αθήναν το 1843 από ανακοπήν καρδίας.