Για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που απασχολεί τον δικηγορικό κόσμο, κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή, η Χριστίνα Αλεξοπούλου.

Η ερώτηση απευθύνεται προς τους Υπουργούς, Δικαιοσύνης κ. Κώστα Τσιάρα και Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κυριάκο Πιερρακάκη και αφορά σε πάγιο αίτημα των δικηγορικών συλλόγων ανά την Ελλάδα για τη δυνατότητα πρόσβασης των μελών τους σε βάση δεδομένων ψηφιοποιημένης νομολογίας. 

Στην χώρα μας λειτουργεί το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων για τη Διοικητική Δικαιοσύνη, στο οποίο καταχωρούνται όλες οι αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων.

Όμως, η ψηφιακή βάση δεδομένων του συστήματος, είναι μέχρι στιγμής προσβάσιμη, μόνο από τους δικαστικούς λειτουργούς, ενώ οι λοιποί ωφελούμενοι, δεν έχουν ακόμα δικαίωμα πρόσβασης.

«Είναι οξύμωρο να αξιώνεται από τους ενδιαφερόμενους να επικαλούνται τη νομολογία, χωρίς να τους παρέχεται η πρακτική δυνατότητα να την γνωρίζουν», υποστηρίζει η Βουλευτής. 

«Είναι μια ρύθμιση σημαντική και άμεσα υλοποιήσιμη, που θα διευκολύνει το έργο των δικηγόρων, θα επισπεύσει τις διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης και θα βελτιώσει τους ρυθμούς του κράτους δικαίου.»

Αναλυτικά το κείμενο της ερώτησης

Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί.

Το άρθρο 6 παρ 1 της Ευρωπαίκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΣΔΑ), κατοχυρώνει την δημοσιότητα των δικαστικών αποφάσεων. Ως δημοσιότητα νοείται η δυνατότητα γνώσης τους από κάθε ενδιαφερόμενο και όχι μόνο από τους διαδίκους. Κατά την άποψή μου, μόνο με την δημοσιότητα, υπό την ανωτέρω έννοια, εξασφαλίζεται ο δημόσιος έλεγχος της δράσεως της Δικαιοσύνης και η  διαφάνεια όσον αφορά στην λειτουργία της.   

Εξ άλλου, η νομολογία έχει ιδιαίτερη σημασία στο πεδίο του διοικητικού δικαίου. Σύμφωνα με τα άρθρα 53 παρ 3 και 58 παρ 1 του ΠΔ 18/1989, «η έφεση και η αναίρεση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας επιτρέπεται μόνον όταν προβάλλεται από τον διάδικο, με συγκεκριμένους ισχυρισμούς, που περιέχονται στο εισαγωγικό δικόγραφο, ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή ότι υπάρχει αντίθεση της προσβαλλομένης αποφάσεως προς τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή άλλου ανωτάτου δικαστηρίου είτε προς ανέκκλητη απόφαση Διοικητικού Δικαστηρίου». Δηλαδή, για να προσφύγει κάποιος στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με έφεση ή αναίρεση, πρέπει να έχει δυνατότητα πρόσβασης σε όλες τις αποφάσεις, αφού μόνο έτσι μπορεί να επικαλεστεί, όπως οφείλει, συγκεκριμένες παραγράφους, συγκεκριμένων αποφάσεων, που επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς του.  Θεωρώ αυτονόητο, ότι είναι οξύμωρο να αξιώνεται από τους ενδιαφερομένους να επικαλούνται τη νομολογία, χωρίς να τους παρέχεται η πρακτική δυνατότητα να την γνωρίζουν. 

Στην χώρα μας λειτουργεί το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων για τη Διοικητική Δικαιοσύνη (ΟΣΔΥΥ-ΔΔ). Ως ωφελούμενοι προσδιορίζονται, όχι μόνο οι Διοικητικοί Δικαστές, αλλά και α) τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που προσφεύγουν στη Διοικητική Δικαιοσύνη, β) οι δικηγόροι και οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και γ) η δημόσια διοίκηση. Στο πλαίσιο αυτού του συστήματος λειτουργεί βάση δεδομένων, με προηγμένα εργαλεία αναζήτησης, στην οποία καταχωρούνται όλες οι αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων. 

Πλην όμως, η βάση αυτή είναι προσβάσιμη, μόνο, από τους δικαστικούς λειτουργούς. Αντίθετα, οι λοιποί ωφελούμενοι δεν έχουν ακόμα δικαίωμα πρόσβασης. Ως αιτιολογία του αποκλεισμού προβάλλονται τα προσωπικά δεδομένα και ειδικότερα το γεγονός ότι στις δικαστικές αποφάσεις αναφέρονται τα στοιχεία των διαδίκων. Θεωρώ, ότι τούτο δεν αποτελεί κώλυμα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκές Ένωσης και τα ανώτατα Δικαστήρια πληθώρας ανεπτυγμένων χωρών (ιδίως το γαλλικό Conseil d’ Etat), τιτλοφορούν τις αποφάσεις τους με τα ονόματα των διαδίκων. Σε κάθε περίπτωση, υφίστανται πολλοί τρόποι απαλοιφής των προσωπικών δεδομένων από τις δικαστικές αποφάσεις «ανωνυμοποίηση», είτε μέσω κατάλληλου λογισμικού, είτε με απλούς χειρισμούς, εκ μέρους των Δικαστών ή των Γραμματειών των Δικαστηρίων. Αναφέρω το παράδειγμα της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, η οποία δημοσιεύει, σχεδόν αμέσως, στον ιστότοπό της όλες τις αποφάσεις που εκδίδει (περίπου 2.000 ετησίως) ανωνυμοποιημένες. Κατά την άποψή μου, τούτο μπορεί να γίνει ευχερώς και συντόμως και όσον αφορά στις αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στην εν λόγω βάση δεδομένων από κάθε ενδιαφερόμενο – ωφελούμενο.  Για τους ίδιους λόγους, θεωρώ ότι επιβάλλεται, επίσης, η δημιουργία αντίστοιχων βάσεων δεδομένων για τις αποφάσεις των Πολιτικών Δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

Κατόπιν τούτων, 

ερωτώνται οι αρμόδιοι Υπουργοί: 

α) Ποια μέτρα έχουν ληφθεί προς τον σκοπό της παροχής πρόσβασης κάθε ενδιαφερομένου στην βάση δεδομένων του  ΟΣΔΥΥ-ΔΔ με τις αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων. 

β) Αν εξετάζεται το ενδεχόμενο δημιουργίας αντίστοιχων, ελεύθερα προσβάσιμων, βάσεων δεδομένων και για τις αποφάσεις των Πολιτικών Δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.