Αν, όπως φαίνεται, η έκρηξη στη Βηρυτό οφείλεται στους 2.750 τόνους νιτρικού αμμωνίου, που ήταν αποθηκευμένο από το 2014, το μακελειό δείχνει πόσο επικίνδυνο είναι αυτό το συνηθισμένο χημικό λίπασμα.

Ο πρωθυπουργός του Λιβάνου Χασάν Ντιάμπ δεσμεύτηκε ότι θα λογοδοτήσουν όσοι ευθύνονται για την έκρηξη στη Βηρυτό που ξεκίνησε από την «επικίνδυνη» αποθήκη στο λιμάνι της πόλης. «Είναι απαράδεκτο το ότι βρισκόταν ένα φορτίο νιτρικού αμμωνίου, ποσότητα που εκτιμάται πως ανερχόταν σε 2.750 τόνους, επί έξι χρόνια παρατημένο σε αποθήκη χωρίς μέτρα προφύλαξης», είπε ο Ντιάμπ ενώπιον του έκτακτου Ανώτερου Συμβουλίου Άμυνας της χώρας χθες το βράδυ. Και στο τηλεοπτικό του διάγγελμα συμπλήρωσε: «Σας υπόσχομαι ότι αυτή η καταστροφή δεν θα περάσει χωρίς να αποδοθούν ευθύνες. Όσοι ευθύνονται θα πληρώσουν το τίμημα».

Τι είναι το νιτρικό αμμώνιο

Με τη χημική φόρμουλα NH4NO3 το νιτρικό αμμώνιο απαντάται σε μεγάλες αποθέσεις στην έρημο Ατακάμα της Χιλής απ’ όπου εξορρύσσεται.

Σήμερα, ωστόσο, σχεδόν το 100% του χημικού αυτού που χρησιμοποιείται είναι συνθετικό και παράγεται με αντίδραση αμμωνίας με νιτρικό οξύ. Πρόκειται για ένα ξηρό λίπασμα που αναμιγνύεται με άλλα λιπάσματα όπως φωσφάτα και χρησιμοποιείται σε σοδιές για να ενισχύσει την ανάπτυξη των φυτών. Είναι σχετικά σταθερό και η παραγωγή δεν είναι κοστοβόρα, γεγονός που το καθιστά δημοφιλέστερο έναντι άλλων ακριβότερων λιπασμάτων.


Είναι επίσης βασικό συστατικό ενός βιομηχανικού εκρηκτικού που χρησιμοποιείται στις εξορύξεις μεταλλευμάτων, λατομεία και αστικές κατασκευές και αντιπροσωπεύει το 80% όλων των βιομηχανικών εκρηκτικών που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ.

Μπορεί να αναφλεγεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις και να αποδειχθεί θανατηφόρο, όπως αποδείχθηκε με τραγικό τρόπο στην έκρηξη της Βηρυτού με τα δεκάδες θύματα και τους χιλιάδες τραυματίες . Στις περισσότερες χώρες ισχύουν ειδικοί κανόνες για την ασφαλή αποθήκευσή του.

Τι μπορεί να προκαλέσει έκρηξη του νιτρικού αμμωνίου

Απαιτούνται ειδικές συνθήκες για να μετατραπεί το νιτρικό αμμώνιο από μια σταθερή ένωση σε εκρηκτικό, χωρίς καύσιμο ή εξωτερικό καταλύτη.

Κατατάσσεται ως «ενεργητικό υλικό», που παράγει θερμότητα καθώς αποσυντίθεται, όπως παράγεται θερμότητα από τη σήψη υλικών στη διαδικασία της κομποστοποίησης.
Εάν υπάρχει επαρκής ποσότητα νιτρικού αμμωνίου, μπορεί να παράξει αρκετή θερμότητα για να πιάσει φωτιά και να την τροφοδοτήσει, χωρίς την ανάγκη εξωτερικού καταλύτη όπως οι φλόγες.

Καθώς καίει, το νιτρικό αμμώνιο περνά από χημικές αλλαγές που οδηγούν στην παραγωγή οξυγόνου, που τροφοδοτεί με τη σειρά του τη φωτιά.

Τα χημικά λιπάσματα «αγαπημένα» εκρηκτικά των τρομοκρατών

Λόγω του χαμηλού τους κόστους και της διαθεσιμότητά τους χημικά λιπάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή βομβών. Το νιτρικό αμμώνιο λειτουργεί ως μηχανή για μια έκρηξη, αλλά απαιτείται πυροκροτητής και καύσιμο.


Το πρώτο πράγμα που συμβαίνει κατά την έκρηξη μιας βόμβας χημικού λιπάσματος είναι η έκρηξη του πυροκροτητή. Η παραγόμενη ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση του νιτρικού αμμωνίου που το μετατρέπει αμέσως σε αέριο. Τα μόρια αμμωνίου και νιτρικού άλατος διαλύονται και σχηματίζεται ξαφνικά μεγάλη ποσότητα αερίου οξυγόνου. Το αέριο που απελευθερώνεται από το αποσυντιθέμενο λίπασμα είναι αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη έκρηξη. Η ταχεία απελευθέρωση οξυγόνου μαζί με την ενέργεια από το κύμα έκρηξης ανάβει το καύσιμο.

Όταν το υγρό καύσιμο αναφλέγεται, καίγεται γρήγορα και απελευθερώνεται ακόμη περισσότερο αέριο.

Ιστορικό μεγάλων εκρήξεων με νιτρικό αμμώνιο

Αν αποδειχθεί ακριβής ο αριθμός των 2.750 τόνων, που ανέφερε ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, τότε η έκρηξη στη Βηρυτό θα είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία μετά την καταστροφή του 1947 στο Τέξας Σίτι, όταν εξερράγη ποσότητα 2.300 τόνων νιτρικού αμμωνίου προκαλώντας τον θάνατο σχεδόν 500 ανθρώπων και παλιρροϊκό κύμα 4,5 μέτρων!

Οι εικόνες από τη Βηρυτό θυμίζουν επίσης έντονα την καταστροφή που προκλήθηκε στην Τιαντζίν της Κίνας το 2015 όταν από έκρηξη σε αποθήκη σκοτώθηκαν περισσότεροι από 170 άνθρωποι και εκατοντάδες τραυματίστηκαν.

Πληροφορίες ότι γινόταν ηλεκτροσυγκόλληση στην αποθήκη

Σωστικά συνεργεία συνέχιζαν το πρωί να αναζητούν επιζώντες σε μια θάλασσα από συντρίμμια μετά τις ισχυρές εκρήξεις στη Βηρυτό που συγκλόνισαν χθες το απόγευμα την πρωτεύουσα του Λιβάνου.

Από τη έκρηξη έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 78 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι σχεδόν 4.000, σύμφωνα με τις λιβανέζικες αρχές, οι οποίες προειδοποιούν πως ο απολογισμός των θυμάτων ενδέχεται να γίνει ακόμη πιο βαρύς μέσα στην ημέρα.

Οι εκρήξεις σε αποθήκη στο λιμάνι της Βηρυτού όπου βρίσκονταν επικίνδυνα υλικά προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές, βύθισαν στο πένθος την πρωτεύουσα του Λιβάνου — χώρας που ήδη πλήττεται σκληρά από τη βασανιστική, παρατεταμένη οικονομική κρίση και την εξάπλωση της πανδημίας του κορονοϊού.

Ο λιβανέζος πρόεδρος Μισέλ Αούν τόνισε χθες βράδυ ότι 2.750 τόνοι νιτρικού αμμωνίου, χημικού λιπάσματος που μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί επίσης για την κατασκευή βομβών, είχαν αφεθεί για «χρόνια» σε αποθήκη στο λιμάνι χωρίς να εφαρμόζεται κανένα μέτρο ασφαλείας, γεγονός που χαρακτήρισε «απαράδεκτο».

Το υπουργικό συμβούλιο έχει συγκληθεί εκτάκτως και στη συνεδρίασή του σήμερα αναμένεται να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.

Δεν έχει ανακοινωθεί, επίσημα τουλάχιστον, τι ακριβώς προκάλεσε τις εκρήξεις. Πηγή προσκείμενη στις λιβανέζικες υπηρεσίες ασφαλείας δήλωσε πως πιθανόν οφείλονταν σε ηλεκτροσυγκόλληση που γινόταν για να κλείσει τρύπα στην αποθήκη όπου ήταν αποθηκευμένο το νιτρικό αμμώνιο.

Για «τεράστια καταστροφή» μίλησε στο τηλεοπτικό δίκτυο Μαγιαντίν ο επικεφαλής της Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου στον Λίβανο, ο Τζορτζ Κετάνι.

Ώρες μετά τις εκρήξεις, που σημειώθηκαν περί τις 18:00 (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), συνέχιζε να καίει πυρκαγιά στην περιοχή του λιμανιού, γεμίζοντας πορτοκαλί καπνό τον ουρανό της Βηρυτού, ενώ ο ήχος των κινητήρων ελικοπτέρων του στρατού και των σειρήνων των ασθενοφόρων συνεχιζόταν σχεδόν ασταμάτητα.

Στους μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους της πρωτεύουσας του Λιβάνου, η καταστροφή ανακάλεσε τις μνήμες του εμφυλίου πολέμου (1975-1990) και των επακόλουθών του, όταν η πόλη βίωνε σφοδρούς βομβαρδισμούς, εκρήξεις αυτοκινήτων παγιδευμένων με εκρηκτικά, ισραηλινές επιδρομές…

Ορισμένοι κάτοικοι νόμισαν ότι είχε γίνει σεισμός. Σεισμολόγοι του USGS χαρακτήρισαν την ισχυρότερη έκρηξη ισοδύναμη με σεισμό 3,3 βαθμών.

Έκρηξη στη Βηρυτό: Φόβοι για περισσότερα θύματα -Πολλοί οι αγνοούμενοι

Ο πρωθυπουργός Χασάν Ντιάμπ διεμήνυσε ότι οι αρχές θα διενεργήσουν διεξοδική έρευνα για να εντοπιστούν οι υπαίτιοι για την έκρηξη σε αυτή την «επικίνδυνη» αποθήκη και να «πληρώσουν το τίμημα» για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους.

Ο υπουργός Υγείας του Λιβάνου Χαμάντ Χασάν δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς ότι ο απολογισμός των θυμάτων των ισχυρών εκρήξεων έφθασε αργά χθες τους τουλάχιστον 78 νεκρούς και σχεδόν 4.000 τραυματίες.

«Υπάρχουν πολλοί αγνοούμενοι. Άνθρωποι ψάχνουν στα επείγοντα τους αγαπημένους τους και είναι δύσκολη η αναζήτηση αυτή μέσα στη νύχτα διότι έχει διακοπεί η ηλεκτροδότηση», είπε ο Χασάν.

Η καταστροφή στη Βηρυτό σημειώθηκε τρεις ημέρες προτού δικαστήριο που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ εκδώσει την ετυμηγορία του στη δίκη τεσσάρων υπόπτων, που συνδέονται με το σιιτικό κίνημα Χεζμπολάχ, για τη βομβιστική επίθεση στην οποία σκοτώθηκε ο τότε πρωθυπουργός Ράφικ αλ Χαρίρι και άλλοι 21 άνθρωποι το 2005. Η επίθεση εκείνη είχε γίνει σε περιοχή που απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από το λιμάνι της Βηρυτού.