Παντοκράτορας: Ο ναός, αντίγραφο της Αγιάς Σοφιάς, που έγινε η «παρηγοριά» της Πάτρας

Αν ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα είναι γνωστός σε όλη την Ελλάδα ως η μεγαλύτερη εκκλησία της χώρας, στην Πάτρα υπάρχει και ένας ακόμα ναός εξίσου επιβλητικός, όχι τόσο ως προς το μέγεθός του, αλλά κυρίως ως προς την αρχιτεκτονική του.

Μιλάμε ασφαλώς για τον Παντοκράτορα που λίγοι γνωρίζουν ότι αποτελεί ένα πιστό αντίγραφο της Αγίας Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη, ενός ιερού συμβόλου του χριστιανισμού που ήρθε στο διεθνές προσκήνιο μετά την βεβήλωσή του και τη μετατροπή του σε τζαμί, με απόφαση του «σουλτάνου» Ερντογάν και της κυβέρνησής του.

Πέρα από τις ομοιότητες που έχουν στην αρχιτεκτονική τους ο Ιερός Ναός του Παντοκράτορα με την Αγιά Σοφιά στην Πόλη, έχουν και μία αρκετά παρόμοια ιστορία.

Ο Παντοκράτορας αποτέλεσε τζαμί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και το σημείο αναφοράς της εκεί συνοικίας όπου βρισκόταν το κέντρο της εμπορικής αγοράς, στην επονομαζόμενη συνοικία Τάσι, στην άνω πόλη.

Το 1687 μετά την έλευση των Ενετών ο Μοροζίνη τον μετέτρεψε σε Ιερό Ναό του Αγίου Μάρκου, ενώ με την επάνοδο των Οθωμανών η εκκλησία του Παντοκράτορα, έγινε και πάλι τζαμί.

Το 1828 μετατράπηκε σε νοσοκομείο για τους στρατιώτες του Μεζόν, με την απελευθέρωση όμως επανήλθε στην αρχική του κατάσταση και αποτελεί πλέον μοναδικό θρησκευτικό μνημείο στην περιοχή.

Η αρχιτεκτονική του Παντοκράτορα είναι επιβλητική, όμως, στους εσωτερικούς του χώρος ο επισκέπτης μαγεύεται από την τέχνη των αγιογραφιών του και από τους πανύψηλους τρούλους που ήταν φτιαγμένοι κατά ένα μεγάλο ποσοστό από μολύβι.

Σύμφωνα με την παράδοση, από το μολύβι των τρούλων δημιουργήθηκαν και οι πρώτες σφαίρες που έριξαν οι Έλληνες κατά των Τούρκων στην Επανάσταση του 1821, με τον ναό να συμβάλλει στην επανάσταση.

Ο ναός, λέγεται ότι έχει δημιουργηθεί πάνω από αρχαίο παγανιστικό ναό που ήταν αφιερωμένος στο Δία και δεσπόζει στην παλιά Πάτρα από το 900 μ.Χ.. Άλλωστε, είναι ο πρώτος καθεδρικός ναός της πόλης που είναι βυζαντινού ρυθμού.

Ο Παντοκράτορας αποτελεί πλέον ένα θρησκευτικό μνημείο που προστατεύεται από την UNESCO και ένας πόλος έλξης για τους τουρίστες, σε μία περιοχή όπως η άνω πόλη, που αναμένεται να αναδειχθεί μέσα από την ανάπλαση του ιστορικού της κέντρου.

Πάντως, αυτές τις μέρες που η βεβήλωση της Αγιάς Σοφιάς συνεχίζεται, καθώς έγινε μετά από τόσα χρόνια ξανά τζαμί (από το 1934), ο Παντοκράτορας αποτελεί μία παρηγοριά για τους πιστούς της Πάτρας και όχι μόνο.