Στο μαγαζί της χήρας... στο 1871... στο Σάββα. Γνωστές εκφράσεις για όλους μας εδώ στην Πάτρα μα κ όχι μόνο, εκεί λοιπόν σε περίμενε ο Παναγιώτης, Σάββας στο επώνυμο συχνά και για πολλούς αδιευκρίνιστο το όνομα από το επώνυμο... Σκέψου λοιπόν θα έλεγα το επώνυμο σα διεύθυνση και το μικρό όνομα για όποιον είχε το προνόμιο να γίνει ομοτράπεζος του Παναγιώτη, αυτού του ανθρώπου που έκρυβε την τεράστια ευαισθησία του πίσω από το γενειοφόρο παρουσιαστικό του και το απύλωτο του στόμα.

Η αυτομόρφωση και η ιδεολογική βελτίωση και θωράκιση ήταν χαρακτηριστικό της καθημερινότητας του, χωρίς θόρυβο γύρω από αυτό και με μοίρασμα... σπάνια με εμμονή στην γνώμη του και ποτέ με επίδειξη γνώσεων, συζητάτε, διαφωνείτε ή συμφωνείτε... "Συμφωνούμε, μαζί σου είμαι ή να το ξεκαθαρίσουμε αυτό" λέξεις και φράσεις επαναλαμβανόμενες προχωρούν την μεταμεσονύχτια συνδιαλλαγή απόψεων, στο επίκεντρο όλων ο άνθρωπος, η καινούργια κοινωνία που θα φτιάξουμε, ταξικά ζητήματα, η ιδεολογία και η ηθική του ιδεολόγου στην καθημερινή πρακτική...

Στον πιστό κύκλο ανθρώπων του τον αγαπούν και τον σέβονται, σε όλα αυτά είναι οικοδεσπότης-αν και η τεράστια συστολή του δεν τού επιτρέπει να το δείχνει παρά μόνο σε ώρα ανάγκης- και έτσι πρωτοστατεί, όμως δεν χοροστατεί,ο Παναγιώτης αγαπάει τον άνθρωπο αγωνια και αγανακτεί, μα με έναν τρόπο που θυμίζει την έκφραση "σκάει" παρά οργίζεται-αν κ ίσως κάποιοι να νόμιζαν το δεύτερο-, μαζί του έχεις το προνόμιο να ακούς και το δικαίωμα να μιλάς και όλα αυτά όχι από κάποιο Τερτίπη μαγαζατορα, άλλωστε ο ίδιος πάντοτε "άδεια και τρύπια" τσέπη.

Επέλεξα να πω δυο λόγια λοιπόν για τον Παναγιώτη, που έκλεισε πρόωρα τον κύκλο της ζωής του, το 1871 του «από τότε είναι το μαγαζί;» η ερώτηση του νέο εισερχόμενου, «όχι φίλε τότε έγινε η παρισινή κομμούνα...»απαντούσε ο ίδιος ανεπιτήδευτα, έχει πολλές ιστορίες περισσότερες να πει... και οι άνθρωποι που τον γνώριζαν δεκαετίες σίγουρα περισσότερα από ότι εγώ. Πριν όμως μιλήσει η ιστορία για την πολιτική\πολιτιστικη προσφορά του "Σάββα" ως χώρου,ας καταγράφει η ευαισθησία του ανθρώπου, που πάνω από την "τέχνη" και όλη την φιλολογία που θα γεννηθεί τι προσέφερε ο ίδιος με το μαγαζί του, έβαζε την ανάγκη του κάθε " τεχνίτη" της σκηνής του μόχθου ή των επιστημών και των γραμμάτων, για αξιοπρέπεια και μεροκάματο, το ίδιο μεροκάματο που πολλές μέρες δεν έβγαζε κ ο ίδιος και που θεωρούσε- και είναι- ιερό.

Δεν μπορώ να πω καλό ταξίδι φίλε Παναγιώτη, το γνώριζες ότι αυτό ήταν το ταξίδι και τελείωσε δυστυχώς γρήγορα.Η μνήμη όμως έχει δικές της νόρμες και πέραν όσων σέ γνώρισαν και δεν γίνεται να σε ξεχάσουν, είμαι βέβαιος ότι για πολλά χρόνια άνθρωποι που δεν θα σε γνωρίσουν, θα ακούσουν ως μύθο,αν όχι τον Παναγιώτη... σίγουρα τον Σάββα!

Δέκατη έβδομη ημέρα στέρησης ατομικής ελευθερίας... πρώτη μέρα χωρίς έναν καθημερινό αγωνιστή.

Βασίλης Καλαντζής - Μουσικός