Ο Δημήτρης Λιγνάδης, είναι ένας εξαίρετος σκηνοθέτης, ηθοποιός και καθηγητής υποκριτικής με σημαντική πορεία στο καλλιτεχνικό χώρο.

Μετράει πολλές και ισχυρότατες νίκες στο θέατρο ο χαρισματικός ηθοποιός και μας έχει... συνεπάρει κατά καιρούς με πολλές σημαντικές ερμηνείες του. Αυτή όμως που ήρθε τώρα με τον Οιδίποδα Τύραννο είναι η πιο άρτια, η πιο σπουδαία του. 

Ο «Οιδίποδας Τύραννος» του Σοφοκλή είναι ένα έργο που συγκινεί βαθιά τον Δημήτρη Λιγνάδη και αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή να συναντηθεί μαζί του έχοντας μάλιστα στο σκηνοθετικό τιμόνι, ένα φίλο του, τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, και μια σπουδαία συμπρωταγωνίστρια, την Αμαλία Μουτούση.

Με κύρος, με ακρίβεια, με μέτρο ζηλευτό, με δεινότητα ο Λιγνάδης «γίνεται» ο Οιδίποδας και καθηλώνει το κοινό, που στο τέλος τον αποθεώνει!

Πηγαίος και σταράτος, μίλησε στο Patrasevents.gr για την παράσταση, τη σχέση του με το αρχαίο δράμα, το θέατρο, την Πάτρα και την τηλεόραση.


"Ο Οιδίποδας έχει όλα τα χαρακτηριστικά του Σοφόκλειο ήρωα... αλλαζονεια, ακρότητα, απολυτότητα"

P.E.: «Οιδίπους Τύραννος», μιλήστε μας για αυτή τη δουλειά.

Δ.Λ.: O Oιδίπους Τύραννος είναι μια από τις πιο αρχαιότερες κατά των Αριστοτέλη τραγωδίες και ως προς το ύφος και την πλοκή. Οι περισσότεροι πνευματικοί άνθρωποι και καλλιτέχνες επιθυμούν να ασχοληθούν με τη συγκεκριμένη τραγωδία. Σε ότι αφορά τον ρόλο του Οιδίποδα είναι ένα μυθικό πρόσωπο, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, θεωρία που κι εγώ ασπάζομαι, οι τραγικοί ήρωες δεν είναι άνθρωποι είναι στάση ψυχής με ανθρώπινο προσωπείο. Ο Οιδίποδας είναι εκείνος ο οποίος προσπαθώντας να βρει το φως της αλήθειας, κλείνετε όλο και πιο πολύ στον εαυτό του. Απομακρύνει όλους τους άλλους γύρω του, είτε είναι άνθρωποι είτε θεσμοί. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά του Σοφόκλειου ήρωα, έχει αυτή την αλαζονεία, την ακρότητα, την απολυτότητα… αυτός είναι ο Οιδίπους. Η παράστασή μας έχει καταφέρει να φωτίσει τη μυθική υπόσταση του ήρωα αλλά και την ανθρώπινη, δηλαδή η ερμηνεία μου πηγαίνει από το πολύ μυθικό σε στιγμές πολύ ανθρώπινες.

Φυσικά δεν θα υπήρχε ο ρόλος του Οιδίποδα εάν δεν υπήρχαν οι άλλοι ρόλοι (όπως γίνεται σε όλα τα έργα) που φωτίζουν τον κεντρικό ήρωα. Στην συγκεκριμένη τραγωδία η γυναίκα και μητέρα του Ιοκάστη (άλλο ένα φοβερό πρόσωπο), ο Κρέων, ο Κορίνθιος, ο Τειρεσίας. Αλλά ένα πράγμα που χαρακτηρίζει την παράστασή μας είναι ο καταπληκτικός Χορός, τόσο φωτεινός αλλά και σκοτεινός, με καταπληκτικούς ηθοποιούς, που νομίζω έχουν δώσει ένα πολύ σημαντικό χαρακτήρα και όψη στην παράστασή μας.

Ένα μεγάλο ατού, εάν όχι το κυριότερο της παράστασης αυτής είναι η μετάφραση που έχει κάνει ο Γιάννης Λιγνάδης και δεν έχει καμία σχέση με το ότι είναι αδελφός μου. Είναι μια εξαιρετική μετάφραση, δείχνει απλή αλλά δεν είναι. Αποτυπώνει όλη την ιστορία της τραγωδίας και όλη την ιστορία της ελληνικής γνώσης εάν μου επιτρέπεται να το πω αυτό.

Ήθελα από χρόνια να παίξω αυτόν τον ρόλο και μου δίνει μεγάλη χαρά το γεγονός ότι έχει έρθει να τη δει πάρα πολύς κόσμος, αλλά εγώ δεν στέκομαι μόνο σε αυτό, εγώ δίνω σημασία στο χειροκρότημα και στην αποδοχή του κόσμου.

Ρ.Ε.: Κι όλοι εσείς με αυτή την παράσταση αυτό το χειροκρότημα το έχετε κερδίσει.

Δ.Λ.: Ναι… θέλω να πιστεύω ότι στις καλές παραστάσεις αρχαίου δράματος, ο κόσμος χειροκροτεί τον συγγραφέα τον Σοφοκλή. Εγώ χαίρομαι πάρα πολύ με αυτό, με το γεγονός ότι δεν χειροκροτούν μόνο τους ήρωες αλλά και το έργο. Αυτό σημαίνει ότι όλη την δόξα την παίρνει, ως οφείλει, ο Σοφοκλής. Αυτό το λέω γιατί φαντάζομαι ότι στον κόσμο τα τελευταία χρόνια του έχει λείψει το να βλέπει ένα έργο με μια σχετική κανονικότητα (αρκετοί σκηνοθέτες ασχολούνται με το πως θα του δείξουν κάτι και όχι με το τι θα του δείξουν, με το πως θα πουν μια ιστορία και όχι με το τι λέει αυτή η ιστορία). Ο κόσμος το είδε αυτό στην παράστασή μας και γι΄ αυτό και μας επιβραβεύει.


"Ο άνθρωπος μπορεί να καταφέρει τα πάντα, μόνο από τον θάνατο δεν ξεφεύγει"

Ρ.Ε.: Ο Οιδίπους Τύραννος είναι για εσάς ένας ρόλο ζωής;

Δ.Λ.: Δεν μου αρέσει πολύ η φράση «ρόλος ζωής» εκτός εάν εφεύρω και άλλους ρόλους ζωής, γιατί εάν πω πως ήταν ο ρόλος ζωής μου σημαίνει αυτόματα πως η ζωή μου τελείωσε. Για να πω όμως την αλήθεια ήταν ένας ρόλος εξάρτησης, αλλά και για ποιον ηθοποιό δεν θα ήταν ρόλος ζωής; Εγώ είμαι τυχερός γιατί συναντήθηκα μαζί του και στις υπαρξιακές και ηλικιακές μου αναζητήσεις. Οι φόβοι, οι επιθυμίες μου ξαφνικά συναντήθηκαν (τώρα που είμαι πάνω από 50 ετών) με τον Οιδίποδα. Ήταν το κατάλληλο momentum για να παίξω τον ρόλο.

Ρ.Ε.: Ποια φράση του Οιδίποδα ξεχωρίζετε;

Δ.Λ.: Ξεχωρίζω τη φράση που απαντά στον βοσκό όταν έρχεται η ώρα να του αποκαλύψει ότι ο πατέρα του ήταν ο Λάιος, που σκότωσε εκεί που του λέει ότι "ήρθε η ώρα να σου πω το χειρότερο..." και ο Οιδίποδας απαντά «... κι εγώ να το ακούσω, αλλά πρέπει». Αυτή τη τόλμη να φτάσει μέχρι τέλους «πρέπει να το ακούσω» σαν να λέμε ότι πρέπει να φτάσω τον ήλιο και ας καώ. Αυτό ξεχωρίζω εγώ από τον Οιδίποδα, ταιριάζει με την ιδιοσυγκρασία μου.

Ρ.Ε.: Τελικά μπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από τη μοίρα του;

Δ.Λ.: Το ταμείο θα γίνει όταν καταστραφεί η ανθρωπότητα… Μέχρι τώρα μας έχουν δείξει τα πράγματα και οι καταστάσεις ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μοίρα. Έχει όμως κάθε δικαίωμα να το παλεύει για να ξεφύγει. Ο άνθρωπος μπορεί να καταφέρει τα πάντα, ακόμα και να ξεφύγει τελικά και από τη μοίρα του, μόνο από τον θάνατο δεν ξεφεύγει. Απλώς μέχρι στιγμής ότι εμείς ονομάζουμε μοίρα, είναι ισχυρότερο από εμάς. Το κυριότερο που διδάσκει η τραγωδία του Οιδίποδα είναι ότι η λογική, ο νους και οι ανθρώπινες δυνάμεις μπορεί να είναι ικανές να λύσουν τα πιο δύσκολα αινίγματα, αλλά δεν είναι ικανές να ξεφύγουν από κάτι υπέρτερο που ονομάζεται μοίρα. Αυτό το αισθάνονται όλοι οι άνθρωποι είτε δηλώνουν θρήσκοι είτε άθεοι, καταλαβαίνουν ότι υπάρχει σίγουρα κάτι που δεν είναι πεπερασμένο, κάτι που δεν είναι μετρήσιμο, κάτι που είναι έξω από εμάς. Κάποιοι το ονομάζουν Θεό, κάποιοι δεν ξέρω τι ...«μαύρες τρύπες», σίγουρα όμως είναι κάτι έξω από εμάς.


"Δεν είναι το ευκολότερο πράγμα ένας σκηνοθέτης να σκηνοθετείται"

Ρ.Ε.: Η σχέση σας με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη μετρά χρόνια. Τι σας κρατάει κοντά;

Δ.Λ.: Η συνεργασία μας είναι θαυμάσια. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η σχέση μας κράτα χρόνια, γιατί δεν βασίζεται μόνο στην αγάπη και στην αμοιβαία εκτίμηση και κατανόηση αλλά και σε μια πνευματική επικοινωνία, την οποία και έχω με τον Κωνσταντίνο. Αυτό είναι ένα εχέγγυο για μια καλή συνεργασία. Φυσικά και δεν έχουμε ακριβώς τις ίδιες ιδέες, αλλά δεν παύει να είναι ένας φίλος μου και ένας σκηνοθέτης τον οποίο εκτιμώ αφάνταστα.

Ρ.Ε.: Τι έχετε να πείτε για την πρώτη σας συνεργασία με την Αμαλία Μουτούση;

Δ.Λ.: Για εμένα η Αμαλία Μουτούση, όχι μόνο σαν απόδοση στην παράσταση αλλά και σαν επίδοση στις πρόβες, σαν συνεργασία ήταν μια αποκάλυψη. Θα τολμήσω να σας πω πως η Αμαλία Μουτούση θα μπορούσε να ήταν και δασκάλα μου. Ήταν τόσο κοινοί οι προβληματισμοί μας, αυτά που λέγαμε και εκείνα που δεν λέγαμε που για εμένα είναι αποκάλυψη.

Ρ.Ε.: Πώς είναι να αφήνεστε σε έναν σκηνοθέτη, ενώ είστε κι εσείς ο ίδιος;

Δ.Λ.: Εγώ είμαι ηθοποιός, είμαι ένας άνθρωπος που παίζει, όπως είμαι και ένας άνθρωπος που σκηνοθετεί. Χρειάζεται πολλές ώρες πτήσεις για να πει κάποιος ότι είναι σκηνοθέτης, ως τέχνη και όχι απλά σαν επάγγελμα. Είμαι ηθοποιός και όταν επιλέγω έναν σκηνοθέτη τον επιλέγω για να υπηρετήσω το όραμά του. Φυσικά και έχω μια μεγάλη εποπτεία για το όλο εγχείρημα λόγω και της σκηνοθετικής μου εμπειρίας, φυσικά έχω άποψη. Όμως επειδή εγώ κάλεσα τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη να με σκηνοθετήσει πρέπει να υπακούσουμε όλοι στο όραμά του. Εάν τώρα εκείνος είναι αντιστοίχως έξυπνος και θέλει να εμβολιάσει το όραμά του με τη γνώση μου απέναντι στο αρχαίο δράμα έχει καλώς, κάτι που ο Κωνσταντίνος το έκανε.

Όπως και εγώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις αυτό θα έκανα. Εγώ βασίζω πάρα πολλά στους ηθοποιούς ως σκηνοθέτης. Δεν θεωρώ ότι έχω το αλάθητο, παίρνω από τους ηθοποιούς μου, πολλές φορές πολύ πιο έξυπνα πράγματα από τα δικά μου και αυτό ωφελεί, νομίζω, πάντα το έργο.

Τελικά δεν είναι το ευκολότερο πράγμα ένας σκηνοθέτης να σκηνοθετείται, αλλά όταν βρεθεί το κουμπί της συνεργασίας, πραγματικά είναι ότι το καλύτερο.

Ρ.Ε.: Πιστεύετε ότι το θέατρο έχει τη δύναμη να διαμορφώνει το κοινό;

Δ.Λ.: Ναι το πιστεύω αυτό, αν και δεν ξέρω σε ποια έκταση. Για να σου πω την αλήθεια εάν δεν το πίστευα, δεν θα έκανα θέατρο. Σε αυτή την «ψυχική» ηλικία που είμαι δεν επιθυμώ να κάνω θέατρο μόνο και μόνο για να εκτονώνομαι και για να ψυχαγωγώ, θέλω να κάνω θέατρο και να αφήνω ένα ευεργετικό σπόρο, έναν προβληματισμό στο κοινό. Το θέατρο σε μια γενική θεώρηση, μπορεί να θέσει κάποιους προβληματισμούς πέραν της ψυχαγωγίας. Φυσικά και το θέατρο δεν είναι πανάκεια! Βλέπω πως στην εποχή μας περνά μια άνθηση. Το κοινό έχει ανάγκη να ακούσει και να δει πιο ουσιαστικά πράγματα. Βέβαια δεν θεωρώ άνθηση αυτό που κάνουν οι χιλιάδες ομάδες, ομαδίτσες, δεν το θεωρώ ντε και καλά δημιουργία. Η δημιουργικότητα δεν είναι και δημιουργία πάντα. Παρατηρώ όμως, πως ο κόσμος, κυρίως της Αθήνας, επιστρέφει σε παραγωγές που έχουν κάτι να του πουν ως έργο και όχι τόσο ως παράσταση. Το θέατρο αλλά και ο πολιτισμός γενικότερα έχει μια τεράστια δυνατότητα να επουλώσουν τις πληγές από την ανεπάρκεια της σημερινής παιδείας.


"Δεν υπάρχουν πολιτιστικές εκπομπές στην τηλεόραση... μόνο κουτάλια και πιρούνια"

Ρ.Ε.: Έρχεστε στην Πάτρα, ποια η γνώμη σας για το κοινό της καθώς και για το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας;

Δ.Λ.: Για το ΔΗΠΕΘΕ της Πάτρας δεν γνωρίζω και πολλά πράγματα, ξέρω ότι είναι ένα ΔΗΠΕΘΕ με υψηλούς πυλώνες και ιστορία, που κρατά ένα πολιτιστικό επίπεδο και δεν το έχει χάσει. Για να είμαι ειλικρινής δεν ξέρω ακριβώς τι κάνει στη σχολή του. Στην Πάτρα έχω παίξει πάρα πολλές φορές. Δυστυχώς για εμάς που φτιάχνουμε παραστάσεις για την Επίδαυρο και για τα μεγάλα θέατρα, στο Ρωμαϊκό Ωδείο την Πάτρας ο θεατής θα δει αναγκαστικά μια συρρικνωμένη εκδοχή, λόγου του περιορισμένου εμβαδού της σκηνής. Αλλά πάντοτε προσαρμόζουμε την παράσταση για το καλύτερο αποτέλεσμα. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που θα παίξουμε στην Πάτρα κι εγώ αγαπώ την πόλη σας.

Ρ.Ε.: Πως βλέπετε το τοπίο στην τηλεόραση σήμερα;

Δ.Λ.: Εγώ δεν παρακολουθώ καθόλου τηλεόραση, όχι γιατί την σνομπάρω, τη θεωρώ ένα πολύ θετικό μέσον, δεν βλέπω γιατί δεν έχω καθόλου χρόνο αλλά και γιατί βαριέμαι. Δεν με απασχολούν ούτε τα talent show, ούτε τα μαγείρεμα… δεν με αγγίζουν! Βέβαια δεν είναι και από αυτούς που λένε «πω πω η κακιά τηλεόραση ή το καλό θέατρο». Θα μπορούσαν οι φορείς της τηλεόρασης, εάν δεν σκεφτόντουσαν μόνο το χρήμα, τη διασκέδαση, το οισοφάγο μας και το μαλακό μας υπογάστριο, να ασκήσουν και κάποια παιδεία. Βλέπω κανάλια που κατάργησαν όλα τα πολιτιστικά τους προγράμματα και τα αντικατέστησαν με «κουτάλια και πιρούνια». Αυτό με θλίβει, θα έπρεπε να υπάρχουν πολιτιστικές εκπομπές. Δεν πειράζει όμως, αυτό είναι η τηλεόραση! Νομίζω ότι πνέει τα λοίσθια η τηλεόραση τώρα με το Netflix και το internet, κάτι άλλο θα πάρει τη θέση της, ας μην γκρινιάζουμε…

Ρ.Ε.: Έχουμε να σας δούμε αρκετά χρόνια σε κάποιο σήριαλ, τι θα σας έκανε να πείτε και πάλι το μεγάλο «ναι» και να σας απολαύσουμε και πάλι στην τηλεόραση;

Δ.Λ.: Εάν ήταν μια σειρά ή μια συμμετοχή κάπου ως αυτοτελή επεισόδιο και ήταν ενδιαφέρουσα η πρόταση, να με συνέφερε καλλιτεχνικά και οικονομικά και το κυριότερο να είχα χρόνο, ευχαρίστως και θα έκανα τηλεόραση.