Η Ιερά Μονή Γηροκομείου είναι μία από τις αρχαιότερες Μονές της Ελλάδος. Ιδρύθηκε γύρω στον 10ο αιώνα, τότε δηλαδή που εμφανίστηκε ο Μοναχισμός στην κυρίως Ελλάδα.

Η ονομασία της οφείλεται στο ό,τι στο χώρο που ιδρύθηκε η Μονή, προϋπήρχε γηροκομείο που διέθετε και Ναό, ή κατ' άλλους στο ό,τι όταν οι Μοναχοί ίδρυσαν το Μοναστήρι έκτισαν ταυτόχρονα και συντηρούσαν Γηροκομείο, πράγμα άλλωστε όχι άγνωστο για τα Μοναστήρια της Βυζαντινής εποχής. Στον τόπο που είναι κτισμένη η Ι. Μονή κατά την προχριστιανική εποχή υπήρχε ειδωλολατρικός ναός πιθανόν της θεάς Αρτέμιδος. Στον τοίχο της βόρειας πτέρυγας της Μονής (έξω από τα κελιά των μοναχών) υπάρχει εντοιχισμένο τμήμα από κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού του προχριστιανικού ναού.

Η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τουρκαλβανούς την Μ. Παρασκευή του 1770 (13 Απριλίου) κατά τα Ορλωφικά και την Κυριακή των Βαΐων του 1821 (3 Απριλίου). Στην περίοδο της Εθνεγερσίας έγινε σημείο πολλών μαχών. Κρίσιμη για την έκβαση του Αγώνα του '21 ήταν η μάχη που κερδήθηκε στην περιοχή της Μονής, την 9η Μαρτίου 1822, από τον Θ. Κολοκοτρώνη, που δίκαια αποδόθηκε σε θαύμα της Παναγίας της Γηροκομήτισσας. Το 1943 οι Μοναχοί εκδιώχθηκαν από τη Μονή και έφυγαν εξόριστοι για ένα χρόνο στο Παλιομονάστηρο, (Μονή Μπάλα) όπου μετέφεραν με συγκίνηση την Ιερά Εικόνα της Γηροκομμήτισσας και τα Ιερά Λείψανα των Αγίων. Το πρώτο Καθολικό της Μονής (ο Ναός) ήταν βυζαντινού ρυθμού με τρούλο και κίονες. Το 1806 κατέπεσε από σεισμό. Μαρμάρινο ανάγλυφο με σταυρούς κ.λ.π., που βρίσκεται εντειχισμένο παρά την κλίμακα της Ι. Μονής, είναι έργο του 9ου ή του 10ου αιώνα. Ο σημερινός Ναός και τα κελιά κτίσθηκαν από το 1833 ως το 1836.

Το θαυμάσιο μαρμάρινο τέμπλο κατασκευάσθηκε το 1852 από Τήνιο γλύπτη. Στο Ναό φυλάσσεται ο πάνσεπτος θησαυρός της Μονής, η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Γηροκομητίσσας, σε επιβλητικό μαρμάρινο θρόνο, καθώς και η αξιόλογης τέχνης εικόνα της Παναγίας, που φέρει την επιγραφή "Μήτηρ Θεού, η Αληθινή" (η μόνη διασωζομένη εικόνα με την ονομασία αυτή), η οποία είναι έργο του 14ου αιώνα, καθαρίστηκε δε και συντηρήθηκε επιμελώς από το Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών το 1988-1989.

Η ανατολική μάνδρα της Μονής ανεγέρθηκε το 1958. Η Ι. Μονή από τη φθορά του χρόνου και κυρίως λόγω του καταστρεπτικού σεισμού του έτους 1993 υπέστη μεγάλες ζημιές. Ανακαινίστηκε κατά τα έτη 1995 - 1999.

Η Ιερά Μονή Γηροκομείου πανηγυρίζει το Δεκαπενταύγουστο, δευτερευόντως δε την Τρίτη του Πάσχα και την 23ην Αυγούστου. Στις φωτογραφίες από τη συλλογή του Βασίλη Καραβασίλη που ακολουθούν βλέπουμε στιγμιότυπα από τη Μονή στο πέρασμα του χρόνου.


1900


1904


1912


1927


1950


1958


1961