Η Εταιρεία Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού Κοινο_Τοπία www.koinotopia.gr στα πλαίσια της προαγωγής του Πολιτισμού και της γνωριμίας με χώρους που αναφέρονται στις ιστορικές μνήμες της πόλης διοργάνωσε με τη βοήθεια της Γιώτας Καΐκα-Μαντανίκα ιστορικού-φιλολόγου επίσκεψη–ξενάγηση στο Α΄ Νεκροταφείο της Πάτρας.

Η Γιώτα Καΐκα-Μαντανίκα γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπηρέτησε ως καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση επί 22 έτη. Ασχολείται επί σειρά ετών με την ιστορία της Πάτρας.

Η δράση αυτή εντάσσεται σε ένα διαχρονικό σχεδιασμό του συλλόγου που στόχο έχει την προσέγγιση ιστορικών, κοινωνικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών της Πάτρας ανασύροντας μνήμες με τη βοήθεια συμπολιτών με ειδίκευση γνωστικού αντικειμένου.

Στην αφετηρία της ξενάγησης έγινε μια ιστορική αναδρομή στα νεκροταφεία της πόλης των Πατρών που υποδηλώνουν και την ιστορική συνέχεια και κατοίκησή της. Ξεκινώντας από τη Μυκηναϊκή περίοδο (15ος-12ος αι. π.Χ.) με πιο γνωστή τοποθεσία τη Βούντενη, την κλασική περίοδο (5ος-4οςαι.) από Ερμού μέχρι Αμερικής στο ύψος περίπου της Κανακάρη, τους Ελληνιστικούς χρόνους (4ος-2οςαι.) από την πλ. Υψηλών Αλωνίων έως το Διακονιάρη, τη Ρωμαϊκή περίοδο πλ. Μαρούδα-Καλαβρύτων-Νοσ. Αγ. Ανδρέας και Αγ. Τριάδα, τους Βυζαντινούς χρόνους και τη Φραγκοκρατία όπου οι ταφές εγίνοντο στους περιβόλους των εκκλησιών, την Οθωμανική περίοδο νότια του κάστρου μουσουλμανικό, Εβραϊκό στη θέση Εβραιομνήματα και αραβικό κάτω από την πλ. Αγ. Γεωργίου. Από την απελευθέρωση και ως το 1879 λειτουργούσε νεκροταφείο στον Αγ. Ανδρέα και στην Αγιαλεξιώτισσα που λειτουργεί και ως σήμερα.


Το 1880 επί δημαρχίας Θ. Κανακάρη ξεκινά η λειτουργία του Α΄ Νεκροταφείου με κατασκευαστές τους μηχανικούς Παπαγεωργίου και μετέπειτα τον Σπ. Τζέτζο.

Το νεκροταφείο εκτείνεται πάνω σε τέσσερις λόφους και για να μπορέσει να φτιαχτεί εκτός των χρημάτων που κατέβαλε ο δήμος, προπωλήθηκαν 221 τάφοι σε τρεις διαφορετικές τιμές όσες και οι τάξεις. Στην Α΄τάξη 500δρχ, στη Β΄200δρχ και στη Γ΄100δρχ ενώ για τους απόρους υπήρχε η μνεία για δωρεάν ταφή.

Στην κυπαρισσένια αλέα των εμποροτραπεζιτών (Α΄τάξη) όπου και οι περισσότεροι μνημειακοί τάφοι μπορεί να συνδέσει κάποιος τα ονόματα πολλών οικογενειών με οδούς, τοπωνύμια, ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης μας αλλά και της χώρας μας -ιδιαίτερα την περίοδο της μεγάλης ακμής του σταφιδεμπορίου και της Μπελ Επόκ- όπως Κορύλλου, Θωμόπουλου, Γεροκωστόπουλου, Κόλλα, Κρεμμύδη, Ράγκου, Καλαμογδάρτη, Πράτσικα, Τζίνη, Φραγκόπουλου, Τριτάκη, Πετσάλη, Κρητικού, Τσιρώνη, Καραμανδάνη, Τσικλητήρα, Τριάντη, Μαλτέζου, Καρατζά, Γερούση, Μικρούτσικου, κ.α.

Στην περιοχή των ταφικών μνημείων των Διαμαρτυρομένων συναντώνται ονόματα όπως Green, Hamburger και Morphy ενώ καταγράφεται η περιοχή των Καθολικών και ιστορικά στοιχεία τεκμηριώνουν το χώρο ταφής Εβραίων.

Τα κυρίαρχο πνεύμα που κυριαρχεί στα ταφικά μνημεία της αστικής τάξης είναι ο νεοκλασικισμός όπως και στην Ευρώπη. Επιτάφιοι ναΐσκοι, στήλες, διακοσμητικές τεφροδόχοι λυχνάρια και σαρκοφάγοι, λάρνακες και οβελίσκοι, προτομές, σταυροί, ανθέμια και ταφόπλακες, περίτεχνοι κορμοί δένδρων έργα μαρμαρογλυπτικής και τέλος κιγκλιδώματα τέλεια εναρμονισμένα με την αρχιτεκτονική των μνημείων.

Η Κοινο_Τοπία προσυπογράφει την προσπάθεια που γίνεται για τη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων που φιλοξενούνται στο Α΄ Νεκροταφείο της Πάτρας και προτείνει την ένταξη στην ASCE που είναι ο φορέας διαχείρισης των Πολιτιστικών Διαδρομών των Ευρωπαϊκών Κοιμητηρίων (European Cemeteries Route) του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe).