Η Ορίζουσα και ο Χρόνος στην Πρωτοϊστορία:

Από τις Απαρχές του Ανθρώπου στην

Κατάρρευση του Μεταλλικού Συστήματος

Συνάντηση 5η

Στην τελευταία φάση της Μεταλλικής Εποχής αναπτύσσεται ένα οικουμενικό Σύστημα Ισορροπίας Ισχύος Μεγάλων Δυνάμεων. Αποτελείται από τον πυρήνα του πολιτισμένου Κόσμου (Άκρο των Βαλκανίων, Μ. Ασία, Μέση Ανατολή και Αίγυπτος) και τις περιβάλλουσες βαρβαρικές περιφέρειες. Και πάλι ο οικείος ευρύτερος γεωπολιτικός χώρος συνιστά το πεδίο ενέργειας της ιστορίας.

Τα οικουμενικά Συστήματα Ισορροπίας Δυνάμεων είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο «τελευταίων» φάσεων μεγαπεριόδων, του Φθινοπώρου πολιτισμικών «Εποχών». Το ίδιο εμφανίσθηκε στην Ελληνιστική Εποχή και τον 19ο μ.Χ. αιώνα, κατά το τέλος της Ευρωπαϊκής περιόδου.

Σε κάθε μια από τις τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις της καταληκτικής φάσης της Μεταλλικής Περιόδου, η τελευταία αυτή φάση Οικουμενικής Συμ-πλοκής ακολουθεί μετά από μια περίοδο αστάθειας, και αποτελεί μια γιγαντιαία προσπάθεια ανάπλασης και ανασυγκρότησης με ταυτόχρονα εντυπωσιακή δυναμική και επεκτατική προβολή ισχύος. Αυτό ακριβώς δημιουργεί το Σύστημα Ισορροπίας Δυνάμεων – κάθε μια φθάνει ως εκεί που μπορεί, που «δύναται», που εξικνείται η ισχύς της, και το Σύστημα έτσι ισορροπεί στα φυσικά του εσωτερικά όρια.

[Παράδειγμα προς ανάλυση η Αίγυπτος. Από τη 13η μέχρι και την 17η Αιγυπτιακή Δυναστεία (~ 1788 -1580 π. Χ.), σύγχυση, σφετερισμοί, διαμφισβητήσεις εξουσίας, ταραχές, εμφύλιοι, σηματοδοτούν την ιστορία στον Νείλο. Οι Σημίτες Hyksos από την Συρία κυβερνούν για περίπου 100 χρόνια (~ 1675 – 1575 π.Χ.). Ακολουθεί η ένδοξη τρίτη περίοδος Αιγυπτιακής ανάπτυξης, η φάση του Imperium, (~ 1580 – 1205 π.Χ.), αρχίζοντας με την 18η Δυναστεία (~ 1580 – 1350 π.Χ.). Έπεται η κατάρρευση και υποταγή (~ 1150 – 660 π.Χ.), που διακόπτεται από μια βραχύβια, ετεροπροσδιορισμένη και α-σήμαντη παλινόρθωση (660 – 525 π.Χ.). Από το 525 π.Χ. η Αίγυπτος με την ταυτότητά της αποχωρεί από την Ιστορία].

[Το Μεγάλο Χιττιτικό Κράτος αρχίζει μετά την βασιλεία του Telipinus (~ 1500 – 1475 π.Χ., και πέφτει με τον Suppiluliamas ΙΙ (~ 1200 – 1195 π.Χ.) κατά τους χρόνους του Τρωικού Πολέμου. Συγχρονίζονται αποκαλυπτικά οι αντίστοιχες φάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων που συνιστούν την τελευταία εποχή της Μεταλλικής περιόδου]. 

Εντός των πόλων ισχύος της ληγούσης Μεταλλικής Εποχής αναπτύσσονται κατά την διάρκεια της τελικής αυτής φάσης, παρά την συμπύκνωση ισχύος φαινόμενα αποσταθεροποίησης, πολιτισμικού βασικά χαρακτήρα.

Το πιο τεκμηριωμένο παράδειγμα παρέχει  Αίγυπτος με την θρησκευτική επανάσταση του Amenhotep IV (Ackenaton, Ikhaton, 1375 – 1358 π.Χ. ). Η φύση της μονοθεϊστικής αυτής Επανάστασης (Ηλιολατρεία – παράλληλη η εμφάνισή της κατά την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία) – και οι συνέπειές της στην πολιτική και στρατιωτική ιστορία αποτελούν μάθημα για την σημασία της πολιτιστικής ορίζουσας της ιστορίας.

Στον Ελλαδικό χώρο, αυτή η ίδια η Αρχή της Κυριότητας δεν εμφιλοχώρησε. Ήλθε έξωθεν, δεν απετέλεσε φυσική εξέλιξη, δεν έπιασε ρίζες και δεν σταθεροποιήθηκε ούτε ως επιβολή. Οι Αχαιοί στην ιδιοταυτότητα της παρουσίας τους και το λεγόμενο «Μυκηναϊκό» σύστημα προσλήφθηκε από το βίωμα του Ελληνισμού ως «τραγωδία».

Αυτήν την Πέμπτη στην συνάντησή μας, τελευταία του Β’ Μέρους των φετινών αναζητήσεών μας, θα μελετήσουμε συγχρονικά και κατ’ αντίστιξη τα θεμελιώδη μέρη του Συστήματος Ισορροπίας Ισχύος στην καταληκτική φάση της Μεταλλικής Εποχής για να εξιχνιάσουμε το νόημα και τον σκοπό των ιστορικών εξελίξεων εκείνους τους χρόνους. Δύο μεγάλοι πόλεμοι που οριοθετούν το τέλος εκείνης της εποχής θα αποτελέσουν την αφετηρία των αναλύσεων μας – πόλεμοι μεταξύ Αιγυπτιακής και Χιττιτικής αυτοκρατορίας αφ’ ενός στην Συρία, μεταξύ Αχαιών και Χιττιτών αφ’ ετέρου στα Στενά, σε αντίστοιχα δηλαδή σημεία Ορίων.

Ο θεματικός τίτλος της ομιλίας μου είναι κατά το πρόγραμμα:

                       Η Μάχη του Kadesh (~ 1274 π.Χ.)

                   και ο Τρωικός Πόλεμος (~ 1184 π.Χ.):

         Γιατί κατέρρευσε το Μεταλλικό Σύστημα Ισχύος

        και η Μεταλλική Αρχή Οργάνωσης του Ανθρώπου; Η ομιλία θα γίνει την Πέμπτη 14 Φεβρουαρίου, 8.30 το βράδυ, στην Αίθουσα Διαλέξεων του Μεγάρου Λόγου και Τέχνης (2ος όροφος, Πλατεία Γεωργίου Α’).

Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Μετά την ομιλία θα υπάρξει χρόνος για συζήτηση.