Ποιος είναι άραγε ο μαγικός κόσμος του "Aνθρώπου των Σπηλαίων";

Σπήλαια, η χρήση αυτών κατα το πέρασμα του χρόνου..

Χώροι μοναδικοί, μαγικοί, συναρπαστικοί, που σε ταξιδεύουν χρόνια πίσω. Χώροι που άλλοτε χρησίμευαν ως προσωρινά καταφύγια, ως κατοικίες και άλλοτε ως χώροι λατρείας Θεών. Κατά το πέρασμα των χρόνων η χρήση των σπηλαίων διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες των ανθρώπων που ζήσανε σε κάθε εποχή. Για πάμε να ταξιδέψουμε λίγα χιλιάδες χρόνια πίσω όταν το ρολόι της χρονομηχανής μας φτάνει στο 100.000 π.χ. όταν και εμφανίστηκε ο άνθρωπος του Νεάντερταλ..

ρολόι χρονομηχανής 100.000 Π.Χ. Μέση Παλαιολιθική εποχή..

Κατα την Μέση Παλαιολιθική που περιλαμβάνει τον Μουστέριο πολιτισμό, ο οποίος συνδέεται με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ (homo neandertalensis), 100.000 - 40.000 π.Χ. τα σπήλαια έχουν χρησιμοποιηθεί ως προσωρινά καταφύγια για να προφυλαχθούν από τις καιρικές συνθήκες ( χαμηλές θερμοκρασίες ) και τους κινδύνους ( άγρια ζώα ) της εποχής και περιοχής.

ρολόι χρονομηχανής 35.000 Π.Χ. Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή..

Το ταξίδι στο χρόνο συνεχίζεται και φτάνουμε στην Ανώτερη Παλαιολιθική 35.000-11.000 π.χ. περίοδο ο άνθρωπος του Νεάντερταλ εξαφανίζεται και αντικαθίσταται από ένα είδος Homo sapiens τον άνθρωπο Cro-Magnon και τον άνθρωπο Grimaldi. Το κυνήγι γίνεται πλέον ομαδική ενασχόληση ενώ εμφανίζεται και η αλιεία. Σε αυτή την χρονική στιγμή έχουμε και τις πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη στοιχείων πίστης επικεντρωμένων στην μαγεία. Αναπτύσσεται πρωτόγονη γλυπτική και ζωγραφική, που εικόνες τις βλέπουμε στους τοίχους σπηλαίων συνήθως στο εξωτερικό όπως στο σπήλαιο Λασκώ  (γαλλ. Grotte de Lascaux).

Στη Νεολιθική Εποχή 6.500-3.000 π.χ. πολυάριθμα είναι στη χώρα μας τα σπήλαια που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, . Η αρχαιολογική έρευνα φέρνει στο φως πλήθος νεολιθικών ευρημάτων, όπως τα πήλινα αγγεία για την παρασκευή, την κατανάλωση και την αποθήκευση της τροφής, καθώς και τα οστέινα, λίθινα και πήλινα εργαλεία για την κατεργασία του ξύλου και των δερμάτων, τον τεμαχισμό των σφαγίων, το άλεσμα των δημητριακών και το γνέσιμο του μαλλιού.

Σπήλαιο Lascaux. Τοιχογραφίες.

Σπήλαιο Lascaux. Τοιχογραφίες.

ρολόι χρονομηχανής 3.200 Π.Χ. Πρώιμη Εποχή του Χαλκού..

Αφήνοντας πίσω μας τα πρώτα στάδια της ιδιαίτερης αυτής σχέσης γνωριμίας του ανθρώπου με τα σπηλαία φτάνουμε στην Πρώιμη και Μέση Εποχή του Χαλκού 3200-2000 π.χ., όπου τα σπήλαια χρησιμοποιήθηκαν, όπως και παλαιότερα, περιστασιακά, για την εξυπηρέτηση των κτηνοτροφικών ή βιοτεχνικών δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα χρησιμοποιήθηκαν και ως χώροι για ταφές οπως το “Σπήλαιο των Λιμνών” στα Καλάβρυτα.

ρολόι χρονομηχανής 1.600 Π.Χ. Ύστερη Εποχή του Χαλκού..

Σαν άλλος "Doctor Who" μπαίνω ξανά στην χρονομηχανή μου και συνεχίζω αυτό το ξεχωριστό ταξίδι στην ιστορία. Φτάνω με ένα άλμα στην Ύστερη εποχή του Χαλκού γύρω στο 1600-1100 π.χ. Εδώ η χρήση των σπηλαίων διαφοροποιείται και από εκεί που τα σπήλαια ήταν καταφύγια ή χώροι προσωρινής κατοικίας και αποθήκευσης των αγαθών πρώτης ανάγκης πλέον αποτελούν χώροι λατρείας. Στα Ιστορικά χρόνια οι αρχαίοι Έλληνες τα θεωρούσαν αγωγούς, μέσω των οποίων ένας ευσεβής άνθρωπος μπορούσε να επικοινωνήσει με τις θείες δυνάμεις της φύσης και να δεχτεί την ευλογία τους. Πολλά από αυτά τα σπήλαια λειτουργούσαν και ως μαντεία όπως το νεκρομαντείο του Αχέροντα όπου σύμφωνα με τον Όμηρο ο Οδυσσέας επισκέφτηκε το συγκεκριμένο μέρος για να μιλήσει με την νεκρή μητερα του.

Νεκρομαντείο Αχέροντα

ρολόι χρονομηχανής 750 Π.Χ. Αρχαική Εποχή..

Καθώς το ταξίδι μας συνεχίζεται, σκέψεις όμορφες πλανιούνται μέσα στο μυαλό μου. Πως θα ήταν άραγε να ζει κανείς σε εκείνα τα χρόνια; Πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου να ταξιδεύει και να προσπαθεί να γίνει μέρος όλων αυτών των στιγμών. Τα χρόνια τρέχουν στο ρολόι της χρονομηχανής μου και φτάνω στην Αρχαϊκή εποχή 750-480 π.χ. Σε αυτή την χρονική περίοδο η χρήση των σπηλαίων είναι καθαρά λατρευτική κυρίως του Θεού Πάνα και των Νυμφών. Όπως για παράδειγμα το πολύ όμορφο σπήλαιο του Νυμφολήπτου Πανός στην Βάρη όπου στο εσωτερικό του κανείς συναντά σκαλισμένα στην πλευρά του σπηλαίου σκαλοπάτια καθώς και ένα ανάγλυφο του γλύπτη Αρχέδημου που φιλοτέχνησε αυτές τις ομορφιές.

Σπήλαιο Νυμφολήπτου Πανός

ρολόι χρονομηχανής 2016.. Η ώρα της επιστροφής!

Γεμάτος με εικόνες, συνειρμούς όμορφους και ονειρικούς, στιγμές ξεχωριστές και πρωτόγνωρες ξεκινώ το ταξίδι της επιστροφής. Σκέφτομαι αν ποτέ μου δινόταν η ευκαιρία να ζήσω σε μια από όλες αυτές τις εποχές, ποια θα ήταν αυτή; Θα μπορούσα να δανειστώ εικόνες και να κάνω άραγε έναν δικό μου μοναδικό συνδυασμό; Γιατί όχι! Πριν το καταλάβω, φτάνω στο τώρα, 2016! Ανοίγω την πόρτα της χρονομηχανής μου και αντικρίζω την είσοδο ενός σπηλαίου.. Η εικόνα με θλίβει, μου καταστρέφει όλες τις προηγούμενες σκέψεις που είχα κάνει. Ένα σπήλαιο γεμάτο σκουπίδια, κατεστραμμένο από βανδαλισμούς. Σταλακτίτες και σταλαγμίτες σπασμένοι διάσπαρτοι παντού στο χώρο, τοίχοι βαμμένοι με μπογιά και χαραγμένοι, γεμάτοι από ονόματα και χρονολογίες αφήνοντας έτσι ο κάθε ένας την δική του στιγμή παρουσίας.

μπορεί να γίνει το τότε, τώρα;

Τα σπήλαια έχουν αντέξει στον χρόνο, έχουν αντιμετωπίσει όλες τις γεωλογικές διεργασίες που θα μπορούσαν να τα βλάψουν, όπως για παράδειγμα ένας σεισμός, και ερχόμαστε στα νεώτερα χρόνια όπου ο άνθρωπος σε συνδυασμό με την ασέβεια που δείχνει σε αυτούς τους χώρους γίνεται ο καθοριστικός παράγοντας της συνέχειας της ύπαρξης τους. Πρέπει να καταλάβουμε και να σκεφτούμε το εξής: ότι κάθε φορά που μπαίνουμε σε ένα σπήλαιο γινόμαστε μάρτυρες, φωτογράφοι μιας στιγμής της ζωντανής εξέλιξης και πορείας μέσα στο χρόνο. Γινόμαστε κομμάτι της ιστορίας του σπηλαίου που έχει ξεκινήσει την ύπαρξη του εκατομμύρια χρόνια πίσω.  Πρέπει να τα προστατεύσουμε και να τα διαφυλάξουμε για τους επόμενους ώστε να μπορούν και άλλοι να συνεχίσουν την έρευνα και να θαυμάσουν αυτή την μοναδική και ξεχωριστή μαγεία. Τα σπήλαια είναι η πολιτιστική μας κληρονομία, είναι παράθυρα που βλέπουν στο παρελθόν.