Ένα ταξίδι στη μηχανή του χρόνου, σε μία ιστορική περίοδο για την Ελλάδα και γενικότερα για όλο τον πλανήτη, προσφέρει στους επισκέπτες του το Μουσείο Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, στην Πάτρα, με αφορμή τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου του 1940.

Μέσα από το ταξίδι αυτό, ο αναγνώστης μπορεί να μεταφερθεί στα δραματικά γεγονότα του έπους του 1940 και των όσων ακολούθησαν κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, με βάση τα δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων της Πάτρας, εκείνης της εποχής.

Πρόκειται για την έκθεση που διοργανώνει κάθε χρόνο το Μουσείο Τύπου, προβάλλοντας όμως κάθε φορά, με βάση την έρευνα που πραγματοποιεί, διαφορετικές πτυχές εκείνων των δραματικών ημερών, έτσι όπως διαγράφονται αυτές στον τοπικό Τύπο.

Ο αναγνώστης και ο επισκέπτης της έκθεσης μπορεί μέσα από τις εφημερίδες της εποχής αυτής, να αποκτήσει μία σφαιρική άποψη για την καθημερινότητα των Πατρινών εκείνα τα χρόνια, αλλά και για το πώς επηρέαζαν την ζωή τους τα δραματικά γεγονότα του πολέμου που προκάλεσε ο γερμανο-ιταλικός φασιστικός άξονας.

Το σημείο της φετινής έκθεσης για το «Όχι» του 1940 που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη έχει να κάνει με το ρεπορτάζ - αφιέρωμα της εφημερίδας «Σημερινή» και του δημοσιογράφου Χρήστου Ριζόπουλου, όπως αυτό δημοσιεύτηκε πέντε χρόνια μετά τη έναρξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου του 1945.

Το ρεπορτάζ βασισμένο στα ημερολόγια των πιλότων των ιταλικών αεροσκαφών που βομβάρδισαν την Πάτρα το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, αναφέρει τα ονόματα των 94 Πατρινών που βρήκαν τον θάνατο από τους «πελαργούς», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα της ιταλικές βόμβες.

Το ακόμα πιο συγκλονιστικό του στοιχείο είναι ότι δημοσιεύει μια αυθεντική ασπρόμαυρη φωτογραφία με τα διαμελισμένα σώματα των θυμάτων της Πάτρας από τους πρώτους βομβαρδισμούς των Ιταλών, την 28η Οκτωβρίου του 1940.

Η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη που βομβαρδίστηκε από τους Ιταλούς, ενώ τα μαχητικά αεροσκάφη που έριξαν τις βόμβες τους στην αχαϊκή πρωτεύουσα, «ρίχτηκαν» στη συνέχεια του πολέμου από τους Έλληνες πολεμιστές του Αλβανικού μετώπου.

Από εκεί, άγνωστο πως, τα ημερολόγια των Ιταλών πιλότων, έφτασαν στα χέρια του μεγάλου Πατρινού δημοσιογράφου και εκδότη, Χρήστου Ριζόπουλου.


Το ρεπορτάζ του Χρήστου Ριζόπουλου και τα ονόματα των θυμάτων

Μεγάλο ενδιαφέρον στην έκθεση του Μουσείου Τύπου, παρουσιάζουν και οι μικρές αγγελίες που δημοσιεύονταν στις εφημερίδες της εποχής.

Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς οι περισσότερες αναφέρονταν σε άτομα που είχαν χαθεί από τις οικογένειες τους οι οποίες απεγνωσμένα έψαχναν να τους βρουν.

Το τραγικό είναι ότι ορισμένα ονόματα από τους «χαμένους» αντιστοιχούν στα ονόματα της λίστας των θυμάτων του ρεπορτάζ του Ριζόπουλου.


Οι μικρές αγγελίες της εποχής

Ένα ακόμα σημείο που θίγει η έκθεση αφορά την λογοκρισία του Τύπου εκείνης της εποχής.

Λογοκρισία που ουσιαστικά διαχωρίζεται σε δύο μέρη, στις εφημερίδες εκείνες που είχαν πάρει μία σαφή θέση υπέρ των κατακτητών (όπως για παράδειγμα η «Απογευματινή Πατρών») και σε εκείνες που ήταν αναγκασμένες να δημοσιεύουν ειδήσεις, υπό την προβοκάτσια των Γερμανών, μη έχοντας άλλη λύση, εξαιτίας της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί.

Αυτό που κάνει αίσθηση είναι ότι σε πολλά φύλλα της εποχής οι ειδήσεις γράφονταν, τόσο στα ελληνικά, όσο και στην γλώσσα των κατακτητών, προκειμένου να υπάρξει μια μορφή επικοινωνίας της νέας ξένης κεντρικής εξουσίας με τον λαό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1944 με απόφαση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου, οι εφημερίδες που είχαν πάρει μία σαφή θέση υπέρ των κατακτητών και του ιταλό-γερμανού φασιστικού άξονα, έκλεισαν και δεν ξανάνοιξαν ποτέ από τότε, ως μια μορφή ντροπής για το έθνος και την εξουσία του Τύπου.


Η λογοκρισία στον Τύπο

Σημαντική αναφορά στην έκθεση του Μουσείου Τύπου γίνεται και στην μέρα του βομβαρδισμού, την 28η Οκτωβρίου του 1940, που αποτέλεσε επί της ουσίας την αφετηρία της κήρυξης του πολέμου, εκθέτοντας το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Νεολόγος», ενώ ιδιαίτερος λόγος γίνεται και στα δημοσιεύματα για τα αντίποινα των κατακτητών προς τον άμαχο πληθυσμό, μετά τα κατορθώματα των Ελλήνων αγωνιστών.

Τέλος, συγκινητικό για τον αναγνώστη είναι και το διάγγελμα του Ολυμπιονίκη, Δημήτρη Τόφαλου, από την Νέα Υόρκη προς τον λαό της Πάτρας, έτσι όπως δημοσιεύεται στην ίδια εφημερίδα.

Τα αδέλφια του Ολυμπιονίκη διαμελίστηκαν από τους βομβαρδισμούς και ο μεγάλος Πατρινός μέσα από τι διάγγελμα του, προσπαθεί να δώσει θάρρος και κουράγιο, στον δοκιμαζόμενο λαό της Πάτρας. Να σημειωθεί ότι η έκθεση του Μουσείου Τύπου για το έπος του ’40, ξεκίνησε στις 15 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως στα τέλη Νοεμβρίου.

Υ.Γ. Ευχαριστούμε την υπεύθυνη του Μουσείου Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, Κατερίνα Τσίρου, για την φιλοξενία, για την ξενάγηση στην έκθεση και για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε.


Ο βομβαρδισμός της Πάτρας στον "Νεολόγο"


Τα αντίποινα και οι τιμωρίες των κατακτητών


Το μήνυμα του Ολυμπιονίκη Δ. Τόφαλου

Πηγές δημοσιευμάτων και φωτογραφιών.

-Νεολόγος, Μικραί Αγγελίαι  (8/11/1940, σελ 2).
-Η Σημερινή, Αφιέρωμα στον βομβαρδισμό της Πάτρας (28/10/1945, σελ. 1,4)
-Απογευματινή Πάτρας, Λογοκρισία (29/4/1941)
- Νεολόγος, Λογοκρισία (29/6/1941)
-Νεολόγος, Αντίποινα και Τιμωρίες, (18/7/1942 και 22/8/1942)
-Νεολόγος, Βομβαρδισμός  (31/10/1940).
-Νεολόγος, Το μήνυμα του Ολυμπιονίκη Τόφαλου (9/11/1940).