Τοπικά
Εκεί που κάποτε έσφυζε η εμπορική κίνηση της Πάτρας.
Στο Μαρκάτο, όπου σύμφωνα με τους παλιούς Πατρινούς, έβρισκε κανείς τα πάντα στην αγορά του. Οι πιο ηλικιωμένοι ακόμα θυμούνται τους χωρικούς που κατέβαιναν από τα γύρω χωριά στην Πάτρα με τα μουλάρια τους και τα γαϊδούρια τους για να κάνουν τις αγορές τους.
Θυμούνται τους πεταλωτές, τους τσαγκάρηδες, τους δερματοποιούς, τους ραφτάδες, τους καλαθοπλέκτες, τους αλουμινάδες, τους ταβερνιάρηδες, τους ζωέμπορους και ένα σωρό άλλους επαγγελματίες που συγκεντρώνονταν καθημερινά στο Μαρκάτο, σε μία περιοχή γεμάτη από εμπορική ζωή.
Από τον κόσμο που είχε δεν μπορούσες να περάσεις από τους δρόμους. Εκεί γίνονταν όλα τα αλισβερίσια και οι εμπορικές συναλλαγές. Ακόμα και με τους Ιταλούς ή και αργότερα με τους Γερμανούς κατακτητές. Το Μαρκάτο άκμασε την εποχή της κατοχής και τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο. Υπήρχε όμως από τα τέλη του 17ου αιώνα όταν από την πόλη της Πάτρας είχαν περάσει οι Βενετοί.
Η αρχική του ονομασία ήταν mercato που σημαίνει αγορά. Με την πάροδο των χρόνων μετεξελίχθηκε σε Μαρκάτο. Η καρδιά της αγοράς της πόλης των Πατρών ήταν εκεί με τους Πατρινούς να προχωρούν σε συναλλαγές και δοσοληψίες με τους Ιταλούς και Ενετούς εμπόρους.
Αργότερα, όταν η πόλη κατακτήθηκε από τους Τούρκους Οθωμανούς η καρδιά της εμπορικής ζωής της πόλης ανέβηκε λίγα τετράγωνα πιο πάνω, στην συνοικία Τάρσι, στην άνω πόλη, κοντά στην εκκλησία του Παντοκράτορα.
Όμως το εμπόριο και τα τεχνικά επαγγέλματα δεν έπαψαν ποτέ να χαρακτηρίζουν το Μαρκάτο. Αυτό που έκανε να ξεχωρίζει το Μαρκάτο, εκτός από το μεγάλο παζάρι που γινόταν κάθε φορά, ήταν οι τεχνίτες του, με τον καθένα από αυτούς να έχει το εργαστήριο του και το εμπορικό κατάστημα μαζί. Όλα φτιάχνονταν στο χέρι. Από τα καλάθια και τα δερμάτινα ρούχα, μέχρι και από τις καμπάνες και τα κεριά.
Τα κτίρια όλα μεταξύ τους ήταν ομοιόμορφα. Από κάτω τα καταστήματα και τα εργαστήρια, με μεγάλες προσόψεις για να μπορεί να βλέπει ο πελάτης τις πραμάτειες και από πάνω τα σπίτια όπου κατοικούσαν με τις οικογένειες τους, με μία μικρή είσοδο και ένα εξίσου μικρό μπαλκονάκι.
Στο κτίριο όπου υπάρχει σήμερα το Αστυνομικό Μέγαρο υπήρχε ένας ανοικτός χώρος όπου εκεί δεκάδες επαγγελματίες ασκούσαν την τέχνη τους. Κυρίως χάνια για τα άλογα, πεταλωτάδες, και σιδηρουργοί. Στα χρόνια της βιομηχανικής ανάπτυξης και της τεχνολογίας, της δεκαετίες του ’70 και του ’80, όπου πολλά από τα τεχνικά επαγγέλματα ξεκίνησαν σιγά – σιγά να φθίνουν, μοναδική πηγή ζωής για την αγορά του Μαρκάτο αποτέλεσε το εμπόριο.
Το μεγάλο κατόρθωμα των επιχειρηματιών της περιοχής είναι ότι παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν κατάφεραν να διατηρήσουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα της αγοράς τους, ακόμα και αν η στάθμευση, το κυκλοφοριακό και ο ερχομός του κτιρίου της Ασφάλειας Πατρών στη συνοικία τους (στα τέλη της δεκαετίας του ’70), ήταν παράγοντες που δεν ευνοούσαν την εμπορική δραστηριότητα και ειδικότερα την μορφή του παραδοσιακού εμπορίου, με τα ρούχα, τις γαλότσες, τα κεριά να κρέμονται έξω στις υπαίθριες βιτρίνες και στους πάγκους των καταστημάτων.
Το Μαρκάτο θεωρητικά εκτείνεται από το ύψος της Ερμού και της Κανακάρη έως ψηλά στην 25η Μαρτίου καθέτως και οριζόντια από το ύψος της Αγίου Νικολάου έως λίγο πριν την Γεροκωστοπούλου.
Πλέον στην αγορά του Μαρκάτο μπορεί να δει κανείς διαφόρων ειδών εμπορικά καταστήματα κυρίως, καταστήματα που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, με τους νεότερους να φροντίζουν να συνεχίζουν την παράδοση, πιάνοντας ταυτόχρονα τον σφυγμό της σύγχρονης καθημερινότητας, αλλά και τις προτιμήσεις της νεολαίας.
Στο Μαρκάτο υπάρχει και σήμερα ζωή. Η αγορά του μπορεί να ικανοποιήσει όλες τις ηλικίες και όλα τα γούστα, με δεδομένο όμως ότι απευθύνεται κυρίως στις λαϊκές οικογένειες, στα λαϊκά και μεσαία στρώματα.
Μαζί με τους γεροντότερους επιχειρηματίες που αναπολούν τα παλιά, υπάρχουν νέα παιδιά, νέοι επιχειρηματίες που κοιτάζουν το μέλλον με φόντο την παράδοση, προσπαθώντας να την προσαρμόσουν σε σύγχρονα πρότυπα.
Σίγουρα βέβαια τα πράγματα είναι δύσκολα. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την οικονομική κρίση που έχει πνίξει την εμπορική δραστηριότητα, σε όλες τις περιοχές της πόλης, με το ένα κατάστημα να κλείνει μετά το άλλο.
Για τις επιχειρήσεις του Μαρκάτο η κρίση είναι ένα σημαντικό χτύπημα, ειδικότερα από την στιγμή που αποτέλεσε μάστιγα για τις λαϊκές οικογένειες, το κύριο καταναλωτικό κοινό που απευθύνεται μία παραδοσιακή αγορά.
Όμως αυτό που παρατηρεί κανείς περνώντας από τους δρόμους της αγοράς είναι ότι τα καταστήματα σχεδόν στο σύνολο τους, έστω και δύσκολα, παραμένουν όρθια. Με τους καταστηματάρχες να δηλώνουν τις δυσκολίες τους, αλλά και να δείχνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν την παράδοση, βρίσκοντας νέες λύσεις με το εμπορικό τους δαιμόνιο.
Το δαιμόνιο που στην Πάτρα είναι συνδεδεμένο μέσα από την ιστορία με αυτή την αγορά, με το Μαρκάτο, ξεπερνώντας, έτσι και αυτόν τον σκόπελο της ύφεσης…
Τι λένε οι άνθρωποι του Μαρκάτο
Το patrasevents.gr συνάντησε τους ανθρώπους που διατηρούν όρθια αυτή την παραδοσιακή αγορά της Πάτρας, νέους και παλιούς, εμπόρους που τα καταστήματα τους βρίσκονται εδώ και δεκαετίες στην περιοχή και προσπάθησε μιλώντας μαζί τους να αφουγκραστεί και να οσφρανθεί το κλίμα της αγοράς, παίρνοντας όμως και μία γεύση από τις παλιές δόξες του Μαρκάτο μέσα από τα μοιράσματα και τις αναμνήσεις των παλαιοτέρων.
* Ένας από τους πιο παλιούς επαγγελματίες του Μαρκάτο είναι ο καλαθοπλέκτης Παναγιώτης Πομώνης που διατηρεί κατάστημα στην περιοχή από το 1941. «Εδώ υπήρχε το κέντρο της ζωής της αγοράς της Πάτρας. Σε αυτό το μαγαζί που πατάτε ήταν η ταβέρνα του Κολόμβου. Εδώ μαζεύονταν κάθε μέρα πάνω από 100 χωρικοί και άλλοι τόσοι επαγγελματίες.
Εδώ γίνονταν συνοικέσια, από εδώ περνούσαν οι Ιταλοί και οι Έλληνες αξιωματικοί. Η κατοχή ήταν δυστυχία, πωλούσαμε γαϊδουράγκαθα για να ζήσουμε. Με τους Γερμανούς εδώ γίνονταν το πλιάτσικο. Από την απελευθέρωση και μετά το Μαρκάτο ήταν πάμπλουτο, γεμάτο από ζωή, συναλλαγές και εμπορική κίνηση».
* Ο Γιάννης Μπάρλος είναι υπάλληλος σε εργαστήριο οπλουργού και μας είπε: «Από την στιγμή που οι τράπεζες δεν δίνουν δάνεια είναι δύσκολο να βρει κανείς χρήματα και να φέρει ένα ακίνητο με ιστορική αξία, όπου στο Μαρκάτο μπορεί να βρει κανείς δεκάδες τέτοια, σε μία κατάσταση λειτουργική.
Έτσι, είναι βέβαιο ότι πολλά από τα διατηρητέα κτίρια που υπάρχουν στην περιοχή θα ερημώσουν και θα πέσουν, όπως έχει γίνει στην περιοχή της Γερμανού. Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία της πόλης θα δει κανείς ότι το Μαρκάτο ήταν γεμάτο ζωή».
*Ο Απόστολος Τριανταφύλλου, κηροποιός και έμπορος εκκλησιαστικών ειδών μας είπε: «Η αγορά του Μαρκάτο παλιότερα είχε περισσότερη ζωντάνια. Ο Πατρινός ερχόταν πιο εύκολα για να αγοράσει.
Πλέον όλοι ψωνίζουν με βαριά καρδιά. Δεν υπάρχει ο σφυγμός που υπήρχε παλιά στην αγορά. Δεν έχει αναπτυχθεί και δεν υπάρχουν πλέον πολλά είδη για να βρει κανείς εδώ, με συνέπεια να μην υπάρχει μεγάλη αγοραστική δύναμη. Παλιότερα αυτό ήταν το χαρακτηριστικό στοιχείο που ξεχώριζε το Μαρκάτο».
* Ο Φώτης Γιωτόπουλος έμπορος ρούχων και ένας από τους παλιούς της γειτονιάς μας είπε: «Αυτό που ξεχώριζε στο Μαρκάτο ήταν ότι είχε μία μεγάλη αγορά όπου μπορούσε να βρει κανείς τα πάντα και όλα στήνονταν υπαίθρια, έξω από τα καταστήματα. Υπήρχαν επίσης πάρα πολλά χάνια όπου πεταλώναν τα άλογα.
Πωλούσαν αρνιά, κατσίκια, τραγιά, μπορούσες να βρεις ότι ποθούσε η ψυχή σου, σε μία σταθερή αγορά όπου είχε καθημερινά ζωή. Όλα αυτά πριν εγκατασταθεί στην περιοχή το κτίριο της Ασφάλειας Πατρών.
Όσο για το τώρα και το μέλλον που με ρωτάς τα τεχνικά επαγγέλματα έχουν εξαφανιστεί και η αγορά του Μαρκάτο είναι διαλυμένη. Και δυστυχώς στο άμεσο μέλλον δεν βλέπω καμία ανάκαμψη».
*Ο Θανάσης Παρπαρούνης που διαθέτει χημικό εργαστήριο στην περιοχή τονίζει από την πλευρά του: «Ήταν μία αγορά που είχε μεγάλη κίνηση, αλλά και με πολλά τεχνικά επαγγέλματα όπου υπήρχαν εδώ.
Οι χωρικοί κατέβαιναν από τα χωριά να ψωνίσουν, ενώ εδώ υπήρχαν χάνια, ταβέρνες, κουρεία πανδοχεία και γενικότερα παντού υπήρχε ζωή. Πλέον έχουν μείνει ελάχιστοι. Το μέλλον σίγουρα είναι δύσκολο. Εγώ πάντως όσο υπάρχω δεν πρόκειται να φύγω από εδώ όποιες και αν είναι οι δυσκολίες».
*Ο Δημήτρης Ντόσκας είναι από τους νέους σχετικά επαγγελματίες της περιοχής και διαθέτει κατάστημα υποδημάτων. «Η κίνηση στην αγορά είναι φτωχότερη και τα τελευταία πέντε έξι χρόνια υπάρχει μία μεγάλη κάμψη που φτάνει σε μεγάλα ποσοστά πτώσης.
Στοιχεία της παραδοσιακής αγοράς υπάρχουν ακόμα, χωρίς βέβαια να είναι τα ίδια, καθώς οι εποχές έχουν περάσει και τα εμπορεύματα έχουν αλλάξει. Πάντως κάποια χαρακτηριστικά που κάνουν ξεχωριστό το Μαρκάτο υπάρχουν και δεν αλλάζουν».
*Ο Ηλίας Παπαδόπουλος που διατηρεί κατάστημα με ρούχα και στρατιωτικό εξοπλισμό τονίζει: «Παλιά εδώ ήταν η αγορά της Πάτρας. Υπήρχε μεγάλη κίνηση και ζωή. Πλέον η αγορά έχει μεταφερθεί στο κέντρο. Μοναδική λύση για να ανακάμψει η αγορά στο Μαρκάτο είναι να ανοίξουν και άλλα καταστήματα παραδοσιακών ειδών, όμως αυτό πλέον είναι ιδιαίτερα δύσκολο».
*Ο Άλκης Αντωνακόπουλος είναι και αυτός ένας από τους σχετικά νέους επιχειρηματίες της περιοχής. Διατηρεί κατάστημα ρούχων και τονίζει: «Παλιά δεν μπορούσες να περάσεις από την Ερμού.
Θυμάμαι όταν ήμουν παιδάκι που οι χωρικοί άφηναν τα άλογα τους στην πλατεία και έρχονταν για να ψωνίσουν. Υπήρχε ζωή και τα καταστήματα τζιράρανε. Πλέον η παραδοσιακή αγορά έχει εκσυγχρονιστεί.
Το παλιό παζάρι που υπήρχε δεν υπάρχει, έχει ξεπεραστεί, έχουμε καλά προϊόντα και καλές τιμές και κρατάμε αυτό το διαπροσωπικό που αλλού δεν υπάρχει».
* Από τους παλιότερους στο Μαρκάτο είναι και ο Νίκος Ράπτης, δερματέμπορος: «Η αγορά του Μαρκάτο ανθούσε μέχρι την εποχή που ήρθε το κτίριο της Ασφάλειας Πατρών στην περιοχή. Από τότε και έπειτα τα επαγγέλματα τα δικά μας, τα τεχνικά επαγγέλματα ολοένα και απομακρύνονταν από εδώ για να σβήσουν σιγά – σιγά με την πάροδο του χρόνου.
Το Μαρκάτο ήταν ξακουστό για το μεγάλο εμπόριο που έκανε και το παζάρι που γινόταν εδώ. Όλα πωλούνταν εδώ. Πλέον το εμπόριο έχει εκμηδενιστεί και βλέπουμε τα μοναδικά επαγγέλματα που να ανθούν στην περιοχή να είναι αυτά της εστίασης».
* Ο Αργύρης Μανιάτης, ένας από τους νέους επιχειρηματίες της περιοχής που διατηρεί ένα κατάστημα που έχει περάσει από γενιά σε γενιά τονίζει: «Εδώ ήταν η βασική και κεντρική αγορά της Πάτρας, τις δεκαετίες του, ’30, του ’40 και του ’50.
Με τα χρόνια που πέρασαν όμως το Μαρκάτο έγινε η παραδοσιακή αγορά του εμπορίου που δραστηριοποιούνταν συγκεκριμένα είδη καταστημάτων που είχαν να κάνουν με τον αγροτικό, τον κυνηγετικό, τον εργατικό ή ακόμα και τον στρατιωτικό εξοπλισμό.
Παραμένει παραδοσιακό και αντιστέκεται, σε μία μορφή αγοράς, όπως είναι για παράδειγμα το Μοναστηράκι της Αθήνας. Φθίνει, βέβαια, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που υπάρχει, όμως εξακολουθεί να αντιστέκεται».
* Ο Μάριος Αλεξόπουλος είναι και αυτός ένας από τους νέους σε ηλικία επιχειρηματίες της Πάτρας και τονίζει: «Το Μαρκάτο είναι μία παραδοσιακή αγορά της πόλης και εφόσον υπάρχουν νέοι άνθρωποι με νέες ιδέες, καταφέρνοντας να συνδυάσουν το παραδοσιακό στο καινούργιο, θα υπάρξει μέλλον.
Εδώ ο Πατρινός μπορεί να βρει αρκετά καλά προϊόντα και είδη, σε τιμές συμφέρουσες. Το παραδοσιακό είδος έχει δείξει ότι μπορεί να έχει μέλλον στην σύγχρονη αγορά, αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες ιδέες που να πιάνουν το σφυγμό της νεολαίας, αλλά και γενικότερα του καταναλωτικού κοινού.
Ένα ακόμα θετικό είναι ότι στο Μαρκάτο προτιμούμε τα ελληνικά είδη, τα είδη που έρχονται από ελληνικές βιοτεχνίες, γνωρίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο μόνο μπορεί να βοηθηθεί η ελληνική οικονομία και η αγορά».
(Οι φωτογραφίες είναι το Βασίλη Βόντα για το patrasevents.gr).
